کم فروشی

ماده ۳ قانون تعزیرات کم ‎فروشی را اینگونه تعریف می‎ کند: «کم‎ فروشی و تقلب عبارت است از عرضه کالا یا خدمات کمتر از میزان و مقادیر خریداری شده از نظر کمی یا کیفی که مبنای تعیین نرخ مراجع رسمی قرار گرفته است.»

کم فروشی

کم‌فروشی و گران‌فروشی در گروه جرایم مالی و اقتصادی قرار می‌گیرند.

سازمان تعزیرات حکومتی ازجمله ارگان‌هایی است که وظیفه آن نظارت بر خرید و فروش کالا و خدمات و برخورد با متخلفان است. در کنار این سازمان، امکان اعلام کم‌فروشی و گران‌فروشی توسط شهروندان نیز فراهم شده است.

سازمان تعزیرات حکومتی سامانه‌ای برای طرح شکایات و اعلام گزارش‌های مردمی دارد. گزارش‌های مردمی به سازمان تعزیرات می‌تواند گران‌فروشی، کم فروشی، عرضه خارج از شبکه، تقلب، فروش اجباری کالا و خدمات، عدم درج قیمت روی کالا، عدم صدور صورت‌حساب، نگهداری و فروش کالای قاچاق و احتکار باشد.

مصادیق گران فروشی و کم فروشی

بر اساس ماده 57 قانون تعزیرات حکومتی، منظور از گران‌فروشی عرضه کالا یا خدمات به بهای بیشتر از نرخ‌های تعیین شده توسط مراجع رسمی به‌طور علی الحساب یا قطعی و عدم اجرای مقررات و ضوابط قیمت‌گذاری و انجام هر اقدام دیگر که منجر به افزایش بهای کالا یا خدمات برای خریدار است.

بر اساس ماده 58 قانون تعزیرات حکومتی، منظور از کم‌فروشی، عرضه کالا یا خدمات کمتر از میزان و مقادیر خریداری شده از نظر کمی و کیفی است که مبنای تعیین نرخ مراجع رسمی قرار گرفته است.

تنوع وزن و افزایش قیمت کالاها از جمله مصادیق بارز کم‌فروشی و گران‌فروشی محسوب می‎‌شود.

مصادیق کم فروشی 

ابتدا باید بگوییم کم ‎فروشی نسبت به هر شغلی صدق می کند.

• اینکه معلمی در نحوه تدریس خود به دانش آموزان کم‎ کاری کند.
• اینکه کارمندی زودتر از تمام شدن وقت اداری کار خود را به پایان برساند.
• اینکه کارگری آنچنان که باید و شاید کار نکند.

حال در اینجا برخی از مصادیق کم ‎فروشی را بررسی می‎ کنیم:

• فرد کالا یا خدمات را از نظر کمی یا کیفی ارائه می دهد. اعمالی مثل خیس کردن سبزیجات یا در آب گذاشتن مرغ با هدف بیشتر شدن وزن آن ها یا قراردادن چربی و استخوان بیشتر همراه گوشت قرمز، از مصادیق کم‎ فروشی محسوب می شود!
• مصداق دیگر کم‎ فروشی که شاید با هم خیلی با آن سروکار داشته باشیم سرعت یا مقدار حجم اینترنتی است که از سوی برخی شرکت ها ارائه می گردد و به جای اینترنت پر سرعت، اینترنت کم سرعت یا کم حجم، تحویل مشتری داده می شود بدون اینکه تفاوت قیمت در نظر گرفته شود و مابقی پول اخذ شده به مشتری بازگردانده شود!
• مثال بارز دیگر فروش بنزین در بعضی از جایگاه های پمپ بنزین است که عدد دستگاه دستکاری می شود و بیشتر از مقدار واقعی نشان داده می شود و در نتیجه پول بیشتر دریافت می کنند و بنزین کمتری می‎ فروشند! البته شاید پی بردن به این موضوع در نگاه اول کار آسانی نباشد و با دقت در این مورد و بررسی جایگاه های مختلف و محاسبه بنزین زده شده و البته حسن شهرت یا برعکس آن هم بتوان متوجه این موضوع شد.
• مصداق دیگر عرضه و فروش کالاهای دسته‌ بندی شده که مقدار محتوای مظروف کمتر از مقدار متعارف یا کمتر از مقداری است که روی ظرف و جلد نوشته شده است.

 

کم فروشی در قرآن و اسلام

قرآن کریم در سوره مطففین نسبت به کم‎ فروشی در داد و ستد‎های اقتصادی هشدار می‎ دهد و می‎ فرماید: «وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ»، وای بر کم ‎فروشان!

از نظر قرآن، کم‎ فروشی عمل ظالمانه اقتصادی است که همه تاروپود جامعه را دچار فساد و تباهی می‎ کند و با سلب امنیت و اعتماد اجتماعی، جامعه را تا مرز سقوط و تباهی پیش برده و زمینه خشم و غضب الهی را فراهم می‎ کند. از این رو کم‎ فروشی را که در ظاهر عملی مجرمانه ساده و پیش پا افتاده است را به عنوان گناه کبیره معرفی کرده و عذاب دوزخ در آخرت و نابودی و تباهی در دنیا را می‎ دهد.

در اسلام هم نظرات متعددی در مورد کم ‎فروشی و مصادیق آن عنوان شده است:

• بنا به گفته شیخ انصاری، حکم کم‎ فروشی فقط به کالاها و اجناسی که با پیمانه و وزن معامله می شوند، محدود نمی‎ شود؛ بلکه شامل کالاهای قابل شمارش هم می‎ شود.
• آیت الله خویی معنقدند که کم‎ فروشی به هر نوع کاستن و کم گذاشتن حقوق و اموال دیگران از روی خیانت و ظلم اطلاق می‎ شود و اینکه در آیات پیمانه و میزان به کار رفته است از باب غلبه است و به این معنا نیست که فقط به کالاهایی که با پیمانه و وزن معامله می ‎شوند اختصاص دارد.
• آیت الله مکارم شیرازی فرموده اند: بحث کم فروشی فقط در مورد تجارت و مسائل مالی نیست، بلکه هرکس مسئولیتی داشته باشد و در حوزه مسئولیت خود کم کاری کند، نیز کم‎ فروشی کرده است.

روش های کم فروشی

کم‎ فروشی اغلب به دو روش رایج است:

در روش اول شخص با توسل به تقلب و فریب کم ‎فروشی می کند.

مثلاً از طریق دستکاری ترازو به طوری که وزن کالا بیشتر نشان داده می‎ شود که در واقع در این روش کلاهبرداری نیز محقق می ‎شود زیرا هر سه عنصر ضروری کلاهبرداری یعنی: مانور متقلبانه، فریب خوردن مالباخته و بردن مال دیگری وجود دارد.

در روش دوم شخص بدون تقلب و صرفاً از سود جویی یا سوء استفاده از وضعیت بازار، اجناس خود را به قیمتی بالاتر می ‎فروشد. (با وزن کمتر، خدمات کمتر و …)

مجازات کم فروشی

تعزیرات کم ‎فروشی بر اساس میزان و مراتب تخلف واحدها به شرح زیر می باشد:

‌الف: کم‌فروشی تا مبلغ بیست هزار ریال:

‌مرتبه اول – تذکر کتبی، تشکیل پرونده.

‌مرتبه دوم – اخطار شدید، اخذ تعهد کتبی مبنی بر عدم تخلف و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “‌تخلف اول”.

‌مرتبه سوم – جریمه از پنج هزار ریال تا پنج برابر میزان کم فروشی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “‌تخلف دوم”

‌مرتبه چهارم – جریمه از ده هزار ریال تا ده برابر میزان کم فروشی، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به‌مهر “‌تخلف سوم”.

‌مرتبه پنجم – علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه چهارم، تعطیل موقت از یک تا شش ماه و نصب پارچه به عنوان کم فروش.

‌مرتبه ششم – تعطیل و لغو پروانه واحد.

ب: کم‌فروشی از مبلغ بیش از بیست هزار ریال تا مبلغ دویست هزار ریال:

‌مرتبه اول – جریمه معادل مبلغ کم فروشی و اخطار کتبی.

‌مرتبه دوم – جریمه از یک تا دو برابر میزان کم فروشی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “‌تخلف اول”.

‌مرتبه سوم – جریمه از یک تا پنج برابر میزان کم فروشی، اخطار قطع خدمات دولتی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “‌تخلف دوم”.

‌مرتبه چهارم – علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه سوم، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “‌تخلف‌سوم”.

‌مرتبه پنجم – علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه چهارم، تعطیل موقت از یک تا شش ماه و نصب پارچه به عنوان کم فروش.

‌مرتبه ششم – تعطیل و لغو پروانه واحد.

ج: کم‌فروشی از مبلغ بیش از دویست هزار ریال تا مبلغ یک میلیون ریال:

‌مرتبه اول – جریمه از یک تا دو برابر میزان کم فروشی ، اخذ تعهد کتبی مبنی بر عدم تخلف و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “‌تخلف اول”.

‌مرتبه دوم – جریمه از دو تا پنج برابر میزان کم فروشی، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر”‌تخلف دوم”

‌مرتبه سوم – علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم، تعطیل موقت واحد از یک تا شش ماه، نصب پارچه به عنوان کم ‎فروش و ممهور نمودن پروانه‌ واحد به مهر “‌تخلف سوم”.

‌مرتبه چهارم – علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم، تعطیل و لغو پروانه واحد و لغو کارت بازرگانی.

‌د: کم‌فروشی بیش از مبلغ یک میلیون ریال:

‌مرتبه اول – جریمه از دو تا پنج برابر میزان کم فروشی، اخطار کتبی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “‌تخلف اول”.

‌مرتبه دوم – جریمه از پنج تا هشت برابر میزان کم فروشی ، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر”‌تخلف دوم”.

‌مرتبه سوم – علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم

‌تعطیل موقت واحد از یک تا شش ماه، نصب پارچه به عنوان کم فروش و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “‌تخلف سوم”.

‌مرتبه چهارم – علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم، تعطیل و لغو پروانه واحد و لغو کارت بازرگانی.

‌تبصره: در صورت تکرار تخلف، اعمال تعزیرات متناسب با مبلغ و مراتب تخلف خواهد بود.