روند رسیدگی به تخلفات دانشجویان در شوراهای انضباطی چگونه است؟

در این مقاله با موضوع  روند رسیدگی به تخلفات دانشجویان در شوراها ی انضباطی چگونه است؟
قصد داریم تا با واکاوی این مقررات، به شرح مشمولان آئین نامه و صلاحیت شوراها، ترکیب اعضاء، وظایف و اختیارات شوراهای انضباطی دانشجویان، مصادیق جرائم و تخلفات دانشجویی، نحوه رسیدگی و صدور احکام، اختیارات شوراهای انضباطی در اعمال تنبیهات، حقوق دانشجویان، و سایر وظایف شوراهای انضباطی دانشجویان بپردازیم.

یکی از مسائل مبتلابه نظام دانشگاهی، جرائم، تخلفات، و رفتارهای خلاف شئونی است که دانشجویان در داخل و خارج از دانشگاه مرتکب آن می شوند و دانشگاه به منظور حفظ فضای سالم دانشگاه و رعایت حقوق سایر دانشجویان، ناگزیر به دخالت و تنبیه دانشجوی متخلف می شود.
به همین دلیل و به منظور ساماندهی نحوه رسیدگی به تخلفات دانشجویان در شوراها ، آئین نامه و شیوه نامه اجرایی انضباطی دانشجویان به تصویب رسیده است.

 

مشمولان آیین نامه و صلاحیت شوراها

مشمولان آئین نامه و شیوه نامه رسیدگی به تخلفات دانشجویان را می توان از سه منظر بررسی کرد:

صلاحیت زمانی

قانونگذار در شیوه نامه صراحت دارد که شورای انضباطی دانشگاه، مجاز به رسیدگی به تخلفاتی که در مقطع تحصیلی قبلی دانشجو در دانشگاه دیگر صورت گرفته باشد، نیست و در اینگونه موارد، نظر شورای مرکزی انضباطی ملاک عمل خواهد بود. برای همین می توان در این خصوص صلاحیتی نسبی برای شوراها قائل شد، به این معنی که شورای انضباطی دانشگاه مجاز به رسیدگی به تخلفاتی که در مقطع تحصیلی قبلی دانشجو و در دانشگاه صورت گرفته، اما شورای مرکزی حق دارد در این قبیل پرونده ها اظهارنظر کند.
البته شیوه نامه در خصوص این وضعیت که هر دو مقطع قبلی و فعلی دانشجو در یک دانشگاه طی شده باشد، ساکت است.
بنابراین می­توان گفت که شورای دانشگاه در خصوص این پرونده ها صالح است.

صلاحیت مکانی

شوراها در خصوص مکان وقوع جرم و یا تخلف نیز، صلاحیت عام دارد. بدین معنی که در صورتی که حتی جرم و یا تخلف رخ داده توسط دانشجو در خارج از محیط دانشگاه اتفاق افتاده باشد، شورای انضباطی دانشگاه بنا به وظیفه ذاتی خود، به موضوع رسیدگی کرده و رأی مناسب و عادلانه را صادر خواهد کرد.

افراد مشمول قانون

ماده 30 شیوه نامه، در خصوص افراد مشمول آئین نامه آورده است:
دانشجویان کلیه دانشگاه های تابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اعم از دولتی، پیام نور، غیر انتفاعی و علمی- کاربردی، مشمول آیین نامه انضباطی و این شیوه نامه بوده و دانشگاه های مزبور ملزم به اجرای مفاد آن هستند.
همچنین دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه ها، دانشکده ها و مراکز آموزشی وابسته به نهادهای خارج از وزارتین، مانند سایر وزارتخانه ها، مشمول این آیین نامه هستند و چنانچه تعارضی بین آیین نامه های داخلی آن دانشگاه ها و این آیین نامه به وجود آید، موضوع برای اتخاذ تصمیم نهایی به شورای مرکزی ارجاع شده و حکم شورای مرکزی وزارتین لازم الاجراست.
علاوه بر این، رسیدگی به تخلفات دانشجویان بورسیه سایر دستگاه ها نظیر نیروهای مسلح و یا حوزه های علوم دینی که در دانشگاه ها به تحصیل مشغول می باشند، و دانشجویان ایرانی که در دانشگاه های خارج از ایران نیز مشغول به تحصیلند، مشمول این آیین نامه هستند.

 

ترکیب اعضاء، وظایف و اختیارات شوراهای انضباطی دانشجویان

بر اساس مفاد شیوه نامه، شوراهای بدوی، تجدیدنظر، و شورای مرکزی، وظیفه رسیدگی به تخلفات دانشجویان را برعهده دارند.
قانونگذار کوشیده است تا برای هرچه عادلانه تر شدن احکام صادره توسط شوراها، به تعیین اعضاء، وظایف و اختیارات شوراها بپردازد.

شوراهای بدوی

شورای بدوی همانگونه که از نظام آن پیداست، اختصاص به رسیدگی بدوی به تخلفات دانشجویان است.
اعضای شوراهای بدوی، به نحوی انتخاب شده اند که در صدور احکام، تا حد امکان ابعاد مختلف پرونده مورد توجه کافی قرار گیرد.
ریاست شورای بدوی برعهده معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه قرار دارد.
یکی از اعضای هیأت علمی گروه معارف یا حقوق دانشگاه و یا معاونان دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه به انتخاب مسئول دفتر یادشده، یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه، به انتخاب شورای دانشگاه از میان اعضای هیأت علمی معرفی شده توسط دانشکده ها، از اعضای شورا هستند.
دو نفر دانشجوی دانشگاه، به انتخاب شورای فرهنگی دانشگاه از میان دانشجویان معرفی شده توسط دانشکده ها نیز، به عنوان نماینده دانشجویان در جلسات شورا حاضر می شوند.
شورا همچنین یک دبیر به پیشنهاد رییس شورای بدوی و انتخاب رییس دانشگاه دارد که بدون داشتن حق رأی در جلسات شورا شرکت می کند.

شورای تجدیدنظر

ریاست شورای تجدیدنظر، با رییس دانشگاه، است و مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه، دو نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه، به انتخاب شورای دانشگاه از میان اعضای هیأت علمی معرفی شده توسط دانشکده ها، یک نفر دانشجوی دانشگاه به انتخاب شورای فرهنگی دانشگاه، از میان دانشجویان معرفی شده توسط دانشکده ها، اعضای شورا به حساب می آیند.
دبیری شورا برعهده معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه است که از حق رأی برخوردار نیست.

شورای مرکزی

در میان شوراهای سه گانه انضباطی، شورای مرکزی بالاتری مرجع رسیدگی به تخلفات دانشجویان تلقی می شود.
ریاست این شورا، با معاون دانشجویی وزارت علوم یا معاون دانشجویی و فرهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد.
و دیگر اعضای آن، عبارتند از:
مدیرکل دانشجویان داخل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، یکی از مسئولان دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، به پیشنهاد رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، یک نفر حقوقدان از بین اعضای هیأت علمی دانشگاه ها، به پیشنهاد رییس شورای مرکزی انضباطی، یک نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه ها، به پیشنهاد رییس شورای مرکزی انضباطی، یک نفر دانشجو از میان اعضای دانشجویی شوراهای انضباطی دانشگاه ها به پیشنهاد رییس شورای مرکزی انضباطی، و معاون دانشجویی و فرهنگی یکی از دانشگاه ها، به پیشنهاد رییس شورای مرکزی انضباطی.
دبیر شورای مرکزی انضباطی دانشجویان نیز، به پیشنهاد رییس شورای مرکزی انضباطی و بدون داشتن حق رأی در جلسات شرکت می کند.

شورای مرکزی وظیفه دارد که نسبت به شکایات دانشجویان از احکام قطعی شوراهای دانشگاه، رسیدگی کافی را به عمل آورده و حکم متقضی را صادر کند.
علاوه بر این، شورای مرکزی به عنوان مرجع بالادستی شوراهای بدوی و تجدیدنظر، مسئولیت برنامه ریزی، راهبری، نظارت و کنترل شوراهای انضباطی دانشگاه ها را برعهده دارند.
در همین راستا، ارسال گزارش فعالیت ها و عملکرد شوراهای انضباطی برای دبیرخانه شورای انضباطی مرکزی، الزامی است.
همچنین شورای مرکزی چنانچه با روش ها یا احکام متفاوت و یا متناقضی از شوراهای انضباطی دانشگاه ها در موارد تخلف مشابه برخورد نماید، مکلف است نسبت به ارائه روش یکسان اعلام نظر و ایجاد وحدت رویه اقدام نماید.

 

مصادیق جرائم و تخلفات دانشجویی 

ماده 2 بخش دوم شیوه نامه اجرایی انضباطی دانشجویان، به احصاء جرائم و تخلفات دانشجویان اختصاص دارد.
در بخش اول این ماده، قانونگذار به هفت مورد از جرائم عمومی که دانشجویان می توانند در محیط دانشگاه و یا بیرون از دانشگاه مرتکب آن شوند و مصادیق آنها پرداخته است.
تهدید یا ارعاب یا سلب امنیت، اخاذی یا تطمیع برای ارتکاب جرائم یا تخلفات مندرج در این شیوه نامه یا اخاذی، توهین یا فحاشی یا هتک حرمت، افترا یا نشر اکاذیب. ضرب و شتم، جرح؛ جعل اسناد دولتی خارج از دانشگاه، جعل امضای اساتید یا مسئولان دانشگاه، ارائه اسناد جعلی به دانشگاه، جعل اسناد دانشگاه و استفاده از آن (اعم از اسناد مکتوب یا نرم افزاری)، جعل عنوان؛ سرقت اموال غیر متعلق به دانشگاه، سرقت اموال دانشگاه، سرقت و یا خرید، فروش یا افشای سؤالات یا ورقه های امتحانی، سرقت و یا استفاده بدون اجازه اطلاعات و داده ها از هر طریق، نظیر کپی برداری بدون ذکر منبع، سرقت اطلاعات و داده ­های نوشتاری یا سرقت مطالب پایان نامه و رساله دکتری و …؛ اخذ یا دادن رشوه یا کلاهبرداری از شخصیت های حقیقی یا حقوقی در خارج از دانشگاه، اخذ یا دادن رشوه ازیا به یکی از دانشگاهیان، کلاهبرداری در دانشگاه، اختلاس، فعالیت در شرکت های هرمی و امثال آن؛ نگهداری، حمل، خرید و فروش سلاح، تهدید با استفاده از سلاح؛ ارتکاب قتل عمد، شرکت یا مشارکت یا معاونت در قتل عمد، قتل غیر عمد یا مشارکت در آن.

دسته دوم تخلفات، اختصاص به تخلفات آموزشی و اداری دارد که عبارتند از: تقلب در امتحان یا تکالیف مربوط، فرستادن دیگری به جای خود در امتحان، شرکت به جای دیگری در امتحان، فرستادن دیگری به جای خود در کلاس درس یا شرکت به جای دیگری در کلاس درس؛ اخلال یا ایجاد وقفه یا ایجاد مزاحمت برای برنامه ها یا نظم خوابگاه، اخلال یا ایجاد وقفه در برنامه ها یا نظم دانشگاه، عدم رعایت مقررات دانشگاه، عدم رعایت مقررات خوابگاه، دادن اطلاعات ناصحیح به دانشگاه یا کتمان حقایق؛ ایراد خسارت به اموال عمومی و یا خیانت در امانت داری از اموال عمومی، ایراد خسارت به اموال شخصی یا خیانت در امانت داری از اموال شخصی.

رسیدگی به تعرضات دینی – تخلفات سیاسی و یا امنیتی، سومین دسته از تخلفات احصاء شده در این ماده است که عبارتند از: دادن اطلاعات خلاف واقع یا کتمان واقعیات از روی عمد نسبت به خود یا گروهک های محارب یا مفسد یا افراد وابسته به آنها، عضویت در گروهک‌های محارب یا مفسد یا ملحد یا  هواداری و انجام دادن هرعملی به نفع آنها، عضویت یا هواداری از گروه هایی که به موجب احکام قضایی، فعالیت آنها ممنوع شده باشد، انجام اعمالی که به نفع گروه های غیرقانونی باشد، فعالیت و تبلیغ به نفع گروهک ها و مکاتب الحادی یا غیرقانونی، توهین به شعائر و مقدسات اسلامی یا ملی، ادیان رسمی کشور و یا ارتکاب اعمالی بر ضد نظام جمهوری اسلامی مانند تظاهر به روزه خواری، توهین به حجاب، فحاشی، شعارنویسی، پخش اعلامیه و نظایر آن، ایجاد بلوا و آشوب در محیط دانشگاه.

دسته آخر تخلفات که نسبت به دسته های قبل،‌ شامل موارد بیشتری از تخلفات نیز می شود، مربوط به تخلفات اخلاقی است.
این تخلفات عبارتند از: استعمال مواد اعتیاد آور مخدر، توهم زا، روانگردان و…) یا شرب خمر یا قمار یا مداخله در خرید و فروش و توزیع اینگونه موارد، استعمال دخانیات در دانشگاه و اماکن مرتبط، استفاده از مواد اعتیاد آور، اعتیاد به مواد اعتیاد آور، نگهداری، خرید و فروش یا توزیع مواد اعتیادآور، تشکیل جلسه یا همکاری برای استعمال مواد اعتیادآور، استفاده از مشروبات الکلی، نگهداری، خرید و فروش و توزیع مشروبات الکلی، تشکیل یا مشارکت در جلسه یا جلسات برای استفاده از مشروبات الکلی و دعوت از دیگران برای شرکت در آن، ارتکاب قمار، تجاهر به قمار یا خرید و فروش و نگهداری آلات و وسایل قمار؛ استفاده از فرآورده های نمایشی، گویشی یا نوشتاری غیر مجاز، نظیر عکس، نشریات، فیلم یا فرآورده های رایانه ای حاوی تصاویر مستهجن، خرید و فروش، تکثیر و توزیع فرآورده های نمایشی، گویشی یا نوشتاری غیر مجاز، نظیر عکس، فیلم یا فرآورده های رایانه ای حاوی تصاویر مستهجن، تخلفات رایانه ای و الکترونیکی شامل هک کردن، ویروسی کردن، سابوتاژ رایانه ای (تغییر، محو، متوقف سازی و … )، تخریب رایانه (نرم افزاری یا سخت افزاری) از طریق نفوذ به سیستم، جاسوسی کردن و دستیابی غیر مجاز به اطلاعات، شنود غیر قانونی، تهیه سایت ها و وبلاگ های غیر اخلاقی و ضد امنیت ملی، هتک حرمت اشخاص و کلیه جرایم عمومی در فضای وب، وارد شدن به حریم خصوصی افراد (از طریق ایمیل های شخصی و …)، نفوذ به سایت های دولتی، ارسال ایمیل های مخرب، اخلال در سطح دسترسی افراد، دانلودهای غیر علمی در سایت های دانشگاه که باعث اخلال در استفاده دیگران شود، نقض حق مالکیت معنوی از طریق کپی برداری غیر قانونی بدون ذکر منبع و کلیه جرایم مربوط به رایانه و اینترنت؛ عدم رعایت پوشش اسلامی و استفاده از پوشش غیرمنطبق با شؤون دانشگاه یا آرایش مبتذل؛ استفاده از ابزار نمایشی، گویشی یا نوشتاری غیر مجاز، نظیر عکس، کتب، نشریات، نوار ویدئو، لوح های فشرده یا آلات لهو و لعب، ترویج، توزیع یا تکثیر ابزار نمایشی، گویشی یا نوشتاری غیر مجاز، نظیر عکس، کتب، نشریات ، نوار ویدئو، لوح های فشرده یا آلات لهو و لعب؛ ارتکاب اعمال یا رفتاری که خلاف منزلت دانشجویی محسوب می شود مانند عدم رعایت حقوق دیگران، پرخاشگری، ایجاد درگیری و…، عدم رعایت موازین محرز شرعی در ارتباط با نامحرم، ایجاد مزاحمت، داشتن رابطه نامشروع؛ شرکت در جلسه نامشروع، تشکیل یا همکاری در تشکیل جلسه نامشروع؛ انجام عمل منافی عفت مانند زنا، لواط و یا مساحقه.

قانونگذار به صورت کلی در خصوص پرونده هایی که به دلیل انجام این جرائم و تخلفات تشکیل شده است، وظیفه ارجاع پرونده به محاکم قضائی را برای شورا درنظر نگرفته است، اما این اختیار را به شورا داده است تا در موارد ایجاد بلوا و آشوب در محیط دانشگاه، و تخلفاتی نظیر سوءاستفاده از محصولات صوتی و تصویری شخصی که منجر به عدم رعایت حریم شخصی دیگران گردد؛ مانند پیامک، پیام نگار و…، در صورت صلاحدید، موضوع به محاکم قضایی ارجاع شود.
همچنین، در خصوص تخلفات عمومی که مجازات آنها در قانون مجازات اسلامی یا قوانین موضوعه تصریح گردیده، شورای انضباطی می تواند در ضمن رسیدگی انضباطی، شاکی را جهت احقاق حقوق خود به طرح دعوای قضایی راهنمایی نماید.
البته مطابق آئین نامه و شیوه نامه مورد بحث، اعلام به مراجع قضائی، تنها از مجرای شورا امکانپذیر است.

 

نحوه رسیدگی به تخلفات دانشجویان در شوراها و صدور احکام

رسیدگی به جرائم و تخلفات دانشجویان، از شورای بدوی آغاز شده و در مواردی می تواند تا تجدیدنظر در شورای مرکزی ادامه یابد.

شورای بدوی

شوراهای بدوی انضباطی دانشگاه ها، با دریافت گزارش های رسیده در مورد دانشجویان، از سوی هر یک از اشخاص حقیقی یا حقوقی در داخل یا خارج از دانشگاه، رسیدگی را آغاز می کنند و می بایست احکام انضباطی بدوی را در کمترین زمان ممکن پس از وصول گزارش کتبی و تفهیم اتهام، صادر و به دانشجو ابلاغ شوند. رسیدگی به هر یک از تخلفات یا جرایم ارتکابی، اعم از داخل و یا خارج از دانشگاه و یا محیط های وابسته و یا دعاوی مربوط به دانشجو در محاکم قضایی، مانع از رسیدگی انضباطی دانشگاه نخواهد بود.

شوراهای انضباطی دانشجویان، پس از ابلاغ و تفهیم کتبی و یا شفاهی تخلفات مورد اتهام، طبق ماده 6 آیین نامه و بخش 1 از این شیوه نامه به دانشجو و پیش از صدور حکم، باید از وی مصاحبه حضوری به عمل آورده و دفاعیات کتبی دانشجو را اخذ و مورد توجه قرار دهند.
همچنین، در صورت درخواست دانشجو برای دفاع حضوری در جلسه شورا، دبیر شورای انضباطی بدوی دانشگاه می تواند از وی برای حضور در جلسه شورا دعوت به عمل آورد و متناسب با موضوع مورد رسیدگی برای دفاع از خود به وی فرصت دهد. در صورت عدم حضور دانشجو در زمان مقرر برای حضور در جلسه، شورای انضباطی می تواند در غیاب دانشجو به پرونده رسیدگی نماید.

شورا دانشگاه باید احکام صادره را حداکثر تا یک ماه پس از صدور توسط رییس یا دبیر شورا به دانشجوی متهم ابلاغ نموده و رسید دریافت کنند.
در صورت استنکاف دانشجو از دریافت حکم، حکم اولیه، عیناً قطعی محسوب می شود. البته در راستای حمایت از حقوق دانشجویان، در این قبیل موارد رییس دانشگاه می تواند بنا به تشخیص، نسبت به تشکیل جلسه شورای تجدیدنظر، با هدف رعایت حقوق دانشجو اقدام کند.

 

شورای تجدیدنظر

تجدیدنظر در احکام اولیه، پس از وصول اعتراض در موعد مقرر (10روز اداری از تاریخ رؤیت حکم) به عهده شورای انضباطی تجدیدنظر است.
شورای انضباطی دانشگاه موظف است پس از تحقیقات لازم و ملاحظه آخرین دفاعیه دانشجو، حداکثر ظرف یک ماه، حکم تجدیدنظر صادرکند.
در صورتی که صدور حکم تجدیدنظر، متوقف به حصول مدارک یا انجام تحقیقاتی باشد که به نفع دانشجو تلقی می شوند، مهلت مذکور می تواند با موافقت دانشجوی ذی‌نفع تا تکمیل پرونده به تعویق درآید. احکام صادرشده توسط شورای تجدیدنظر، نمی توانند احکام اولیه را تشدید کنند.
و چنانچه، پس از صدور حکم اولیه و پیش از صدور حکم تجدیدنظر، مدارک و مستندات جدیدی حاصل شده باشد، لازم است پرونده متخلف بار دیگر در شورای بدوی مطرح و پس از صدور حکم اولیه مجدداً به وی فرصت اعتراض داده شود.

شورای انضباطی تجدیدنظر دانشگاه موظف است حداکثر یک ماه پس از صدور حکم تجدیدنظر، رونوشت آن را به شورای مرکزی انضباطی ارسال دارد و نظر و حکم شورای مرکزی انضباطی درخصوص احکام صادره از سوی شورای انضباطی دانشگاه، لازم الاتباع است.

شورای مرکزی

اعلام نظر نسبت به آرای قطعی شوراهای انضباطی، برعهده شورای مرکزی است.
دانشجوی معترض ظرف حداکثر یک ماه،  می تواند اعتراض خود را در دبیرخانه شورای انضباطی مرکزی ثبت کند.
در صورت تشخیص ایراد یا اشکال شکلی و یا ماهوی در صدور رأی دانشگاه ، با دستور دبیر شورای انضباطی مرکزی، پرونده جهت اعلام نظر شورای انضباطی مرکزی در دستور کار قرار خواهد گرفت.
ضمناً دبیر می تواند دستور توقف اجرای حکم تنبیهی را تا اعلام نظر شورا صادر نماید.
البته صلاحیت شورای مرکزی در رسیدگی به تخلفات، مطلق نیست و در احکام انضباطی بدوی، احکام انضباطی قطعی تعلیقی و احکام انضباطی قطعی، تنبیهات بند 1 تا 5 قابل اعتراض در شورای مرکزی نیستند.

در صورتی که شورای مرکزی انضباطی، درخواست ارسال پرونده ای را نموده باشد و دانشگاه در ارسال آن اهمال نماید، شورای مرکزی انضباطی می تواند به نحو مقتضی نسبت به لغو یا تعلیق یا توقف اجرای احکام صادره ذی‌ربط، درخواست توضیح از مقام مسئول و امثال آن اقدام نماید.
همچنین شوراهای انضباطی دانشگاه، موظف به اجرای احکام شورای انضباطی مرکزی بوده و باید نتیجه اقدامات خود را در این خصوص، حداکثر یک ماه پس از دریافت حکم، به شورای مرکزی انضباطی اعلام نمایند.
در غیر اینصورت، به استناد ماده 9 آیین نامه انضباطی، برحسب مورد، رییس یا دبیر شورای انضباطی تجدیدنظر دانشگاه، پاسخگوی عدم اجرای حکم شورای مرکزی انضباطی در مراجع ذی‌صلاح، به تشخیص شورای مرکزی انضباطی خواهند بود.

 

اختیارات شوراهای انضباطی در اعمال تنبیهات

ماده 1 بخش دوم شیوه نامه اجرایی انضباطی دانشجویان، در مجموع 20 تنبیه را برای تخلفات انضباطی دانشجویان تعیین کرده است، اما بدلیل حساسیت برخی از این تنبیهات، اعمال آنها را تنها در صلاحیت شورای مرکزی انضباطی قرار داده است.
بر این اساس، 12 تنبیه اول این ماده یعنی، احضار و اخطار شفاهی، تذکر کتبی بدون درج در پرونده دانشجو، اخطار کتبی بدون درج در پرونده دانشجو، تذکر کتبی و درج در پرونده دانشجو، توبیخ کتبی و درج در پرونده دانشجو، دادن نمره 25/0 در درس یا امتحان مربوط به تخلف، محرومیت از تسهیلات رفاهی دانشگاه و یا ایجاد تغییر در آنها، از قبیل وام، خوابگاه و غیره، از یک ماه تا مدت زمان باقیمانده از تحصیل، دریافت خسارت از دانشجو، در مواردی که تخلف منجر به ایجاد ضرر و زیان شده باشد، منع موقت از تحصیل به مدت یک نیم سال، بدون احتساب سنوات، منع موقت از تحصیل به مدت یک نیم سال، با احتساب سنوات، منع موقت از تحصیل به مدت دو نیم سال، بدون احتساب سنوات، منع موقت از تحصیل به مدت دو نیم سال، با احتساب سنوات؛ تنبیهاتی است که علاوه بر شورای مرکزی، شوراهای دانشگاه هم حق اعمال آن را دارند.
اما 8 مورد پایانی تنبیهات، مواردی است که اعمال آنها تنها در صلاحیت شورای مرکزی است و شوراهای دانشگاه حق اعمال آنها را ندارد.
این موارد عبارتند از:
منع موقت از تحصیل به مدت سه نیم سال بدون احتساب سنوات،
منع موقت از تحصیل به مدت سه نیم سال با احتساب سنوات،
منع موقت از تحصیل به مدت چهار نیم سال، بدون احتساب سنوات،
منع موقت از تحصیل به مدت چهار نیم سال، با احتساب سنوات،
تغییر محل تحصیل دانشجو (همراه با تغییر رشته تحصیلی در صورت لزوم)،
تبدیل دوره تحصیلی دانشجو از روزانه به شبانه،
اخراج دانشجو از دانشگاه، با حفظ حق شرکت مجدد در آزمون ورودی،
اخراج و محرومیت از تحصیل در کلیه دانشگاه ها، از 1 تا 5 سال با حفظ حق شرکت مجدد در آزمون ورودی.

 

سایر وظایف شوراهای انضباطی دانشجویان

وظیفه اصلی شوراهای انضباطی آنگونه که از نام آن بر می آید، رسیدگی به تخلفات انضباطی دانشجویان است.
با این حال، از آنجا که این شوراها یگانه مرجع دانشگاهی هستند که در جریان دقیق تخلفات احتمالی دانشجویان قرار دارند، قانونگذار وظایف دیگری که تمامی آنها مرتبط با مسائل استعلامی است، را نیز برای این شورا درنظر گرفته است.
اعلام نظر به کمیته تأمین و توزیع نیروی انسانی در خصوص دانشجویان فارغ التحصیل، اعلام نظر در خصوص درخواست های میهمانی، انتقالی و جابجایی دانشجویانی که پرودنده تخلفات آنها در شورا مطرح و یا حکم صادره در خصوص آنها هنوز اجرا نشده است، اعلام نظر در خصوص انتخاب دانشجوی نمونه کشوری (در کلیه رشته ها و سهمیه ها)، نظارت بر اجرای آئین نامه انضباطی و برخورد با تخلفات دانشجویی، جلوگیری از هرج و مرج و بی نظمی در محیط دانشجویی، پاسخگویی به استعلام های استخدامی ادارات و سازمان ها و استعلام های آزمون های دستیاری، کارشناسی و کارشناسی ارشد، و پاسخ به استعلام های واحدهای مختلف دانشگاهی از جمله کمیته ناظر بر نشریات، شورای صنفی و… از وظایف دیگر شوراهای انضباطی است.

 

حقوق دانشجویان

قانونگذار اگرچه در آئین نامه و شیوه نامه انضباطی دانشجویان، تخلفات و تنبیهات مناسب هر کدام را برشمرده است، اما در عین حال، به گونه ای اقدام نکرده است که برخوردهای انضباطی، مانع تحصیل دانشجوی خاطی و یا فرصت های شغلی و اجتماعی پس از پایان دوران تحصیل گردد.

حقوق دانشجویان در مرحله رسیدگی

دانشجویان در مرحلۀ رسیدگی و صدور حکم، صاحب حقوق مختلفی می باشند که بخش اول آن اختصاص به حقوق ناشی از اصول دادرسی منصفانه دارد.
شیوه نامه حقوق مختلفی را برای دانشجویان متخلف به رسمیت شناخته که عبارتند از:
تخفیف در احکام صادره به واسطه گزارش محاکم قضائی و یا نیروی انتظامی،
پرهیز از اطاله دادرسی،
بهره گیری از نظرات کارشناسان مرکز مشاوره دانشجویی در صدور حکم،
اخذ نظر کمیته های ناظر بر تشکل ها یا نشریات، در خصوص تخلفات اعضای تشکل ها یا نشریات.

بخش دیگری از این حقوق، مربوط به حفظ حریم خصوصی دانشجویان است.
در همین راستا، اعضای شورا و کارکنان دبیرخانه شورای انضباطی، مجاز به تجسس در زندگی خصوصی دانشجویان نبوده و موظفند کلیه اطلاعات مربوط به تخلف دانشجو را محرمانه تلقی نموده و از افشای آن به جز همسر و والدین با رعایت مصالح دانشجو خودداری نمایند.
تنها استثناء بر این اصل، اعتیاد دانشجو است که در این مورد، با اجازه معاون دانشجویی، به خانواده دانشجو اطلاع داده می شود.

حقوق آموزشی دانشجوی متخلف، بخش دیگری است که رعایت آن مورد توجه شیوه نامه بوده است.
اخذ امتحان مجدد از دانشجو در موارد لزوم، مساعدت در ادامه تحصیل دانشجوی معتاد پس از منفی بودن آزمایش و پس از پایان دوره محرومیت، مساعدت در ادامه تحصیل دانشجو پس از پایان محکومیت قضایی که منتهی به بازداشت موقت یا حبس گردیده باشد، چنانچه، حکم انضباطی محرومیت از تحصیل صادر نشود.

حقوق دانشجویان در مرحله اجرای حکم

شیوه نامه در مرحله اجرای حکم نیز حقوقی را برای دانشجوی متخلف در نظر گرفته است.
بر این اساس، اولاً در صورتی که دانشجویی طبق نظر شورای مرکزی انضباطی به تغییر محل تحصیل محکوم شده باشد، دانشگاه مقصد، موظف به پذیرش دانشجو است.
ثانیاً در صورتی که حکم قطعی مبنی بر یکی از بندهای 9 تا 18 ماده 1 از بخش 1 از شیوه نامه در اواخر نیمسال و پیش از آغاز برگزاری امتحانات پایان نیمسال تحصیلی صادر شده باشد، زمان اجرای حکم به نیمسال تحصیلی بعد از آن موکول می گردد، مشروط بر آنکه آخرین نیمسال تحصیلی دانشجو نباشد.

حقوق دانشجویان در مرحله فارغ التحصیلی

دانشجویان در مرحله فارغ التحصیلی نیز حقوقی دارند که عمدتاً معطوف به امحای سوابق تخلفات آنان در شوراهای انضباطی است.
بر اساس ماده 25 شیوه نامه، تنبیهات مقرر در بندهای 1 تا 3 و احکام تعلیقی، پس از فراغت از تحصیل به صورت خودبخود و بدون نیاز به اجازه از مرجعی خاص، امحاء می شوند.
امحاء سوابق تنبیهات بندهای 4 تا 10، بنا به درخواست دانشجو و تأیید شورای تجدیدنظر دانشگاه صورت می گیرد و سوابق تنبیهات بندهای 11 تا 20، به درخواست دانشجو، با نظر شورای مرکزی و تأیید دانشگاه امحاء می شود.
البته اعمال این حق، با محدودیت هایی نیز مواجه است؛ امحای اثر در مورد حکم قطعی درج نمره 25/0 از پرونده آموزشی صورت نمی پذیرد، اما سایر آثار آن در صورت موافقت شورای انضباطی امحاء می شود.
همچنین، امحای اثر تنبیهات قطعی برای تخلفات انضباطی دارای بعد مجرمانه که با صدور حکم قضایی اثبات شده باشد، در پایان تحصیلات مقدور نیست.