هیأت‌ تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی

هیأت‌ تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی به منظور رسیدگی به شکایات و اختلافات کارفرما و سازمان تأمین اجتماعی تشکیل شده است. این هیأت‌ها در دو قالب بدوی و تجدیدنظر فعالیت دارند که در ادامه به معرفی آن پرداخته شده است.

هیأت‌ تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی بدوی

اولین مرجع رسیدگی در سازمان تأمین اجتماعی هیأت‌ تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی بدوی می‌باشد.

ترکیب اعضا

هیأت‌ بدوی تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی از هیأتی ۴ نفره تشکیل شده است. اعضای این هیأت عبارتند از:

• نماینده وزارت رفاه اجتماعی
• یک نفر نماینده کارفرما
• یک نفر به انتخاب شورای عالی اجتماعی
• یک نفر نماینده کارگران

نماینده وزارت رفاه اجتماعی به عنوان رئیس هیأت انجام وظیفه می‌کند.

جلسات با حضور کلیه اعضای هیأت‌های بدوی رسمیت پیدا می‌کند و حضور کلیه اعضا در جلسات لازم است.

چنانچه هرکدام از اعضا نتوانند در جلسه هیأت بدوی حضور داشته باشند، بایستی این امر را به شعب یا نمایندگی‌ها به نحوی اطلاع بدهند. این امر بدین جهت است که امکان حضور جانشین در جلسات میسر گردد. در این صورت جلسات با حضور عضو جانشین برگزار می‌شود.

چنانچه اعضای هیأت‌ها 3 جلسه متوالی یا 6 جلسه متناوب در سال بدون هیچ عذر موجهی در جلسات شرکت نکنند، سازمان تقاضای جانشین برای چنین افرادی را می‌نماید.

وظایف هیأت‌ تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی 

هیأت‌های بدوی تشخیص مطالبات از وظایف و اختیارات مصرحه در مواد ۴۳ و ۴۵ قانون تأمین اجتماعی تبعیت می‌نمایند و در این راستا اعتراضات به عمل آمده توسط کارفرمایان حقیقی و حقوقی به مطالبات سازمان را مورد رسیدگی قرار می‌دهند.

از جمله مسائلی که جهت بررسی به هیأت‌های بدوی تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی ارجاع می‌شود، اصل حق بیمه، بیمه بیکاری، معافیت‌های قانونی، مدت کار و… است.

نحوه رسیدگی

رسیدگی در هیأت های بدوی با ابلاغ وقت آغاز می‌گردد. وظیفه اطلاع‌رسانی در این مواقع بر عهده سازمان تأمین اجتماعی است. جلسات هیأت‌های بدوی تشخیص مطالبات باید با حضور کلیه اعضاء در محل سازمان و خارج از ساعت اداری تشکیل گردد و در زمانی که هر یک از نمایندگان اصلی بنا به عللی نتوانند در موعد مقرر در جلسه هیأت حاضر شوند باید مراتب عدم حضور خود را ظرف مدت ۴۸ ساعت قبل از تشکیل جلسه به اطلاع دبیر مربوطه برساند تا امکان دعوت از عضو جانشین میسر گردد.

سپس با فراهم بودن شرایط رسیدگی، هیأت مذکور پس از بررسی محتویات پرونده و در صورت حضور کارفرما و یا نماینده وی، رأی صادر می‌نماید. البته هیأت رسیدگی، پس از استماع اظهارات آنان مبادرت به صدور رأی می‌نماید. صورت جلسه رسیدگی و رأی یا قرار صادره بایستی به امضا کلیه اعضا برسد. قرارهای صادره از هیأت‌های بدوی تشخیص مطالبات حداکثر ظرف مدت یک ماه از تاریخ دریافت باید اجرا و پاسخ قرار به همراه پرونده به هیأت صادرکننده قرار اعاده گردد.

چنانچه مبلغ مورد مطالبه اعم از اصل حق بیمه یا خسارت، مازاد بر 1500000 هزار ریال باشد. رأی صادره از مرجع هیأت‌های بدوی قابل تجدیدنظر در هیأت‌های تجدیدنظر تشخیص مطالبات می‌باشد.

کارفرما و سازمان تأمین اجتماعی، ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ قانونی و یا واقعی رأی هیأت بدوی تشخیص مطالبات، حق تجدیدنظرخواهی دارند. چنانچه مهلت مذکور 20روزه به اتمام برسد و اعتراضی از جانب کارفرما و سازمان تأمین اجتماعی صورت نگیرد، رأی صادره از هیأت‌های بدوی، قطعی و لازم‌الاجرا می شود. ولو اینکه مبلغ مورد مطالبه بالای 1500000 ریال باشد.

ادارات کل استانها و کارشناسان ذیربط موظف‌اند آراء هیأت‌های بدوی تشخیص مطالبات ارسالی از سوی واحدهای تابعه را دقیقاً بررسی و چنانچه حقی از شرکای اجتماعی سازمان تضییع یا اشکالی به آرای صادره، وارد تشخیص داده شود حسب ماده ۴۳ قانون تأمین اجتماعی به این قبیل آراء در مهلت مقرر اعتراض نمایند.

اقدامات سازمان هنگام محاسبه حق بیمه و اعلام بدهی 

۱‏‏) هنگام تشکیل پرونده، محاسبه حق بیمه و اعلام بدهی، شخصیت کارفرما و تغییرات آن از نظر حقیقی/حقوقی، نام دقیق کارفرما‏‏/کارفرمایان و نشانی دقیق کارگاه پس از احراز و تطبیق اصل و تصویر مدارک وفق مقررات موضوعه و مفاد بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوطه در سیستم ثبت و سپس اعلام و ابلاغ بدهی به کارفرما بصورت واقعی یا قانونی وفق قوانین و مقررات جاری سازمان انجام شود.

۲‏‏) شعب موظف هستند در محاسبات پرونده، ابتدا مبانی مربوطه و مؤثر در تعیین حق بیمه شامل: دقت در ثبت و انتقال داده‌های مندرج در گزارش‌های بازرسی کارگاهی/ بازرسی دفاتر قانونی، قراردادهای پیمانکاری، صورت مزد و حقوق ارسالی و کلیه مواردی را که منجر به تولید بدهی می‌شود به‌طور کامل مشخص و سپس در سیستم ثبت نمایند.

۳‏‏) کارشناس مربوطه موظف است پس از اعلام بدهی و هنگام مراجعه کارفرما و درخواست ایشان، یک نسخه از گزارش صورت محاسبات بدهی را به کارفرما ارائه و با بیان قوانین و مقررات، وی را در جریان نحوه شکل‌گیری مطالبات قرار داده و درصورتی‌که کارفرما از نحوه محاسبات اقناع نگردید و همچنان به مورد مطالبه معترض باشد، با ارائه فرم درخواست بازنگری محاسبات “فرم شماره ۱ پیوست” مستندات و مدارک لازم را از کارفرما اخذ و تمام یا بخش‌هایی از درخواست کارفرما را که در فرم مذکور قید شده و با توجه به مدارک ارائه شده مورد تایید می‌باشد جهت بررسی و تایید نهایی رئیس درآمد و رئیس شعبه ارسال نماید. چنانچه اقدام شعبه مورد موافقت کارفرما قرار گرفت و ایشان از اعتراض خود ذیل فرم اخیرالذکر انصراف داد، محاسبات با استفاده از گزینه مدارک مثبته در سیستم اصلاح گردد.

نحوه دریافت اعتراض جهت طرح و بررسی پرونده در هیأت بدوی تشخیص مطالبات

۱‏‏) پس از ابلاغ مورد مطالبه به کارفرما، چنانچه بعد از انجام اقدامات لازم، کارفرما از بررسی‌ها و اقدامات صورت گرفته طی فرم درخواست بازنگری محاسبات “فرم شماره ۱” اقناع نگردید و همچنان به میزان حق بیمه، بیمه بیکاری و متفرعات تعیین شده آن معترض باشد می‌تواند ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ، اعتراض خود را کتباً طی “فرم شماره ۲ پیوست” به سازمان تسلیم نماید. شعب و نمایندگی‌های سازمان مکلف هستند اعتراض مندرج در فرم مزبور را ثبت و سپس نسبت به تعیین وقت جلسه رسیدگی در ذیل فرم مذکور اقدام و یک نسخه از آنرا به کارفرما، وکیل یا نماینده قانونی وی (مشروط بر اینکه این امر در وکالتنامه یا برگه نمایندگی وی تصریح شده باشد) جهت حضور در جلسه ابلاغ نمایند.

۲‏‏) کارفرما، وکیل یا نماینده قانونی وی می‌تواند اعتراض خود را به وسیله پست الکترونیک یا پست سفارشی دو قبضه، تلگراف، پست الکترونیکی، درج در سایت رسمی سازمان یا ادارات کل و یا نمابر صورت دهد و به واحد مربوطه سازمان ارسال دارد که در این صورت تاریخ قبض پستی یا تاریخ قبض مخابره تلگراف و یا تاریخ ارسال پست الکترونیک (ایمیل)، تاریخ ثبت اعتراض در سایت، تاریخ ثبت نمابر دردفتر شعبه، تاریخ اعتراض به مورد مطالبه خواهد بود.

۳) در هنگام ارائه و اخذ اعتراض توسط شعب، احراز هویت کارفرما یا وکیل یا نماینده قانونی او الزامی می‌باشد.

 

هیأت‌ تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی تجدیدنظر

 

ترکیب اعضا

هیأت‌ تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی تجدیدنظر مراکز استان‌ها با حضور ۵ عضو رسمیت و تشکیل می‌شود. اعضای هیأت تشخیص عبارتند از :

• نماینده وزارت رفاه اجتماعی

• یک نفر از قضات دادگستری به انتخاب وزارت دادگستری
• یک نفر به انتخاب شورای عالی تأمین اجتماعی
• نماینده سازمان به انتخاب رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان
• یک نفر به عنوان نماینده کارفرما

جلسات با حضور کلیه اعضا رسمیت پیدا می‌کند.

چنانچه پس از اطلاع رسانی هرکدام از اعضا قادر به حضور نباشد بایستی این امر را به دبیر هیأت مربوطه اطلاع دهد. اطلاع‌رسانی باید به نحوی صورت بگیرد که امکان حضور جانشین در جلسه هیأت میسر باشد.

چنانچه اعضای هیأت‌ها 3 جلسه متوالی یا 6 جلسه متناوب در سال بدون هیچ عذر موجهی در جلسات شرکت نکنند، سازمان تقاضای جانشین برای چنین افرادی را می‌نماید.

وظایف

استان‌هایی که هیأت تجدیدنظر تشخیص مطالبات در آن مستقر شده باید در موارد ذیل پرونده را جهت رسیدگی به هیأت‌های تجدیدنظر تشخیص مطالبات ستاد مرکزی ارسال نمایند:

• پرونده‌هایی که آراء هیأت تجدید نظر تشخیص مطالبات آن توسط دیوان عدالت اداری نقض و دستور رسیدگی مجدد صادر شده است.
• پرونده‌هایی که آراء هیأت بدوی تشخیص مطالبات آن مورد اعتراض شعبه یا اداره کل استان ذیربط قرار می‌گیرد.
• پرونده‌هایی که به دلیل عدم وجود تشکل‌های کارفرمائی (اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، مجامع امور صنفی تولیدی یا توزیعی) امکان معرفی نماینده مربوطه وجود ندارد.
• پرونده‌هایی که اداره کل وصول حق بیمه یا اداره کل استان تشخیص دهد.

نحوه رسیدگی

سازمان تأمین اجتماعی موظف است زمان تشکیل جلسات را به اعضا اطلاع‌رسانی کند. هیأت مزبور پس از بررسی محتویات پرونده و استماع توضیحات معترض یا معترضین -درصورتی که حضور داشته باشند- مبادرت به صدور رأی می‌نماید. پس از صدور رأی، رأی صادره قطعی است. این رأی توسط هیأت تجدیدنظر به سازمان ابلاغ می‌گردد. سازمان مکلف می‌شود حداکثر ظرف ۲ ماه از تاریخی که ابلاغ صورت گرفته است، قرار صادره را اجرا کند و پس از اجرا به هیأت‌های مربوطه بازگرداند.

اگرچه رأی هیأت تجدیدنظر قطعی است اما در بند 2 از قسمت الف ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، دیوان عدالت اداری مرجع صالح به رسیدگی است. این مرجع صالح به رسیدگی شکلی به آراء شبه قضایی همچون هیأت تشخیص مطالبات می‌باشد. البته مواردی هم در قانون پیش‌بینی شده، که در آراء اداری صادره از مراجع شبه قضایی، دیوان عدالت اداری مجاز به رسیدگی ماهوی می‌باشد.

نکات

• تصمیمات هیأت‌های بدوی با رأی اکثریت آراء اعضاء نافذ خواهد بود و در صورت عدم حصول اکثریت آراء پرونده باید به هیأت هم عرض ارجاع گردد.
• تخصیص زمان، نوع و بررسی پرونده‌های مطالباتی در هیأت‌ها باید به ‌دور از هرگونه پیش‌داوری و اعمال سلیقه و تعلقات اداری و صنفی صورت گرفته و در هنگام صدور رأی فقط رعایت قوانین و مقررات و رضایت حق‌تعالی مدنظر قرار گیرد.
• درصورتی‌که ضرورت ایجاب نماید پرونده‌ای خارج از نوبت در هیأت بدوی مطرح گردد، مراتب باید با تائید رئیس شعبه صورت گیرد.
• چنانچه تعداد پرونده‌های مطروحه در جلسات هیأت‌های بدوی تشخیص مطالبات متضمن انتظار رسیدگی بیش از یک ماه باشد ادارات کل استان ها موظف هستند جهت به‌روزرسانی پرونده‌ها مطابق ماده ۴۲ قانون تأمین اجتماعی مجوز صدورتشکیل هیأت‌های بدوی تشخیص مطالبات شماره شعب یا نمایندگی‌ها را طبق مقررات در دستور کار خود قرار دهند.
• آراء صادره توسط هیأت‌های بدوی تشخیص مطالبات باید منجز و قاطع اختلافات بوده و از صدور آرای مشروط، یا موکول نمودن رأی به ارائه مدارک و یا اسناد، بعد از صدور رأی خودداری و چنانچه هیأت انجام تحقیقات و بررسی و ملاحظه مدارکی را لازم بداند باید قبل از صدور رأی اقدام به صدور قرار نموده تا پس از روشن شدن وضعیت پرونده، رأی منجز و مدلل و عاری از ابهام صادر تا تکلیف نهائی پرونده در هیأت مشخص و اختیار تفسیر ، برداشت شخصی و اعمال سلیقه از واحدهای اجرائی سلب گردد.
• آراء هیأت باید شامل مقدمه رأی، شماره و تاریخ صدور رأی، نام و نشانی، مشخصات کامل کارفرما یا کارفرمایان، نام وکیل یا نماینده قانونی کارفرما (در صورت ارائه برگ وکالت یا نمایندگی)، نام و مشخصات کامل کارگاه با ذکر فعالیت آن، نام واحد سازمانی ارجاع کننده پرونده به هیأت، مشخصات هیأت صادر کننده رأی، خلاصه جریان پرونده و مفاد اعتراض کارفرما یا سازمان، شماره و تاریخ صدور برگ اعلام بدهی و تاریخ ابلاغ آن به کارفرما و تاریخ ثبت فرم اعتراض کارفرما یا سازمان به ابلاغ رأی هیأت بدوی تشخیص مطالبات در دفتر نامه‌های وارده واحدهای اجرائی باشد.

 

مستندات

• ماده ۴۳ قانون تأمین اجتماعی
• آیین‌نامه هیأت‌های تشخیص مطالبات