هیأت داوری بورس

هیأت داوری بورس مرجع رسیدگی‌کننده به حل و فصل اختلافات بورس اوراق بهادار و همچنین دعاوی و شکایات علیه شرکت‌های دولتی است.

مشکلات بازار بورس به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ اختلافات میان کارگزاران و سرمایه داران، تخلفات و جرایم. این هیأت پس از بررسی‌های لازم درباره ادعای خواهان و استماع یا شنیدن دفاعیات خوانده اقدام به صدور رأی لازم‌الاجرا و قطعی می‌کند.

ترکیب اعضای هیأت داوری بورس

هیأت داوری بورس متشکل از اعضای زیر است :

– یک نماینده وزارت دادگستری که از بین روسای شعب و یا مستشاران دیوان عالی کشور انتخاب می‌شود. ریاست هیأت داوری بورس بر عهده نماینده وزارت دادگستری است.

– یک نماینده شورای بورس

– یک نماینده مشترک اتاق صنایع و معادن ایران و اتاق بازرگانی تهران

هر سه نماینده به طور مشترک هر یک علاوه بر نماینده اصلی خود، یک نفر را به عنوان عضو علی‌البدل تعیین و معرفی می‌کنند. عضو علی البدل در صورت غیبت عضو اصلی مربوطه در هیأت داوری بورس شرکت خواهد کرد.

وظایف

صلاحیت هیأت داوری به اعتبار موضوع و اشخاص قابل بررسی می باشد. مطابق ماده ۳۶ قانون تاسیس بورس اوراق بهادار اختلافات بین کارگزاران، بازارگردانان، کارگزار معامله‌گران، مشاوران سرمایه‌گذاری، ناشران، سرمایه‌گذاران و سایر اشخاص ذیربط ناشی از فعالیت حرفه‌ای آنان در صلاحیت هیأت داوری بازار اوراق بهادار قرار گرفته است.

استنباط فعلی سازمان بورس اوراق بهادار درمورد عبارت (سایر اشخاص ذیربط)، کلیه اشخاصی است که حتی برای یک بار مبادرت به خرید و فروش سهام می‌نمایند ولو اینکه فعالیت تجاری آنان مداومت نداشته باشد.

هیأت داوری علاوه بر اینکه به دعاوی موضوع ماده ۳۶ قانون تاسیس بورس اوراق بهادار رسیدگی می‌کند، با هیأت مدیره بورس در رسیدگی به دعاوی موضوع ماده ۴۳ آن قانون نیز صلاحیت اشتراکی دارد. به موجب ماده ۴۳ قانون تاسیس بورس اوراق بهادار «ناشر، شرکت تامین سرمایه، حسابرس، ارزش‌یابان و مشاوران حقوقی ناشر مسئول جبران خسارت وارده به سرمایه‌گذارانی هستند که در اثر قصور، تقصیر، تخلف یا به دلیل ارائه اطلاعات ناقص و خلاف واقع در عرضه اولیه که ناشی از فعل یا ترک فعل آنها باشد، متضرر گردیده‌اند».

به موجب تبصره این ماده خسارت‌دیدگان موضوع این ماده می‌توانند حداکثر ظرف مدت یکسال پس از تاریخ کشف تخلف به هیات مدیر بورس یا هیات داوری شکایت کنند؛ مشروط بر اینکه بیش از سه سال از عرضه عمومی توسط ناشر نگذشته باشد. بنابراین خسارت‌دیدگان در عرضه اولیه اختیار طرح دعوا در دو مرجع رسیدگی هیأت داوری و هیأت بورس را داشته و مختارند که به هر یک از این دو مرجع طرح دعوا نموده و مطالبه خسارت نمایند.

نحوه رسیدگی

طرح دعوا در دو مرجع هیات داوری و هیات مدیره بورس منوط به رعایت دو مرور زمان است:

۱- حداکثر در مدت یک سال از تاریخ کشف تخلف طرح دعوا شود؛

۲- پیش از انقضاء سه سال از عرضه عمومی دعوا طرح گردد.

۱) گرفتن گواهی عدم سازش از کانون

مطابق با ماده ۳۶ قانون تاسیس بورس اوراق بهادار رسیدگی به پرونده‌ها در هیأت داوری به نبود سازش طرفین اختلاف در کانون مربوط منوط می‌باشد‌. کانون مربوطه ابتدا جلسه‌ای را با حضور طرفین به منظور حل و فصل اختلاف برگزار می‌کند. اگر این جلسه نتیجه نداشت، گواهی عدم سازش را صادر می‌کند.

این گواهی در واقع مقدمه‌ای برای طرح پرونده در هیات داوری و حل اختلاف در بورس به شمار می‌رود‌. گفتنی است براساس مواد 15 و ۴۳ قانون تاسیس بورس اوراق بهادار، دعاوی عدم پرداخت سود توسط ناشران و دعاوی مربوط به عرضه‌های اولیه نیازی به طی مرحله سازش ندارد و مستقیما در هیأت داوری بورس مطرح می‌شوند.

چنانچه زیان‌دیده تمایل به پیگیری دعوای خود که در صلاحیت هیأت مدیره بورس نیز می‌باشد، از طریق داوری داشته باشد، نیازی به ارائه گواهی سازش از کانون مربوطه وجود نخواهد داشت.

۲) تکمیل دادخواست الکترونیکی

خواهان بایستی فرم دادخواست را تکمیل کند. در این فرم اصحاب دعوا باید مشخصات لازم را که شامل خواسته، تقویم، مستندات، دلایل و شرح کامل از ادعای خواهان است، قید نمایند. برای انجام این مرحله باید به سایت seo.davari.ir مراجعه شود. این سایت از ساعت 8 صبح تا ساعت ۲۱ شب به جز روزهای تعطیل فعال است. شخص باید با ثبت دادخواست در سایت و دریافت کد رهگیری، کپی دادخواست و ضمایم دیگر را به صورت حضوری به دبیرخانه هیأت داوری در بورس تحویل دهد.

۳) واریز هزینه داوری در بورس

مطابق با بند 4 ماده 26 اساسنامه سازمان بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار میزان نرخ هزینه داوری در بورس طبق مبالغ تعیین شده، باید توسط خواهان واریز شود و فیش واریزی برای ضمیمه شدن به پرونده ارسال گردد.

مبلغ و مهلت پرداخت یا نتیجه عدم پرداخت هزینه داوری در بورس طی اخطاری از دبیرخانه هیأت داوری، به خواهان ابلاغ می‌شود و اگر هزینه داوری پرداخت نشود، مسئول دبیرخانه قرار رد دعوا صادر می‌کند و درنتیجه به دادخواست خواهان رسیدگی نخواهد شد. در این حالت خواهان تا 10 روز فرصت اعتراض دارد. اگر قرار تایید شود، پرونده مختومه اعلام می‌شود.

۴) ارائه نامه نمایندگی، مدارک هویتی یا وکالت‌نامه معتبر

برای انجام احراز هویت، خواهان باید مدارک هویتی لازم را به همراه داشته باشد. اگر رسیدگی کار خواهان توسط نماینده قانونی یا وکیل او انجام می‌شود، باید وکالت‌نامه و نامه نمایندگی معتبر را ضمیمه درخواست رسیدگی کند. لازم به ذکر است همه مقررات وکالت در دادگاه، در این مرجع نیز قابل اجرا است.

به موجب ماده 18 قانون بورس اوراق بهادار هیات داوری می‌بایست فی‌المجلس به موضوع اختلاف رسیدگی و رای را خود را اعلام نماید. در صورتی که رسیدگی و اعلام رای در همان جلسه ممکن نباشد، هیأت داوری می‌بایست حداکثر ظرف ۳ روز رأی خود را صادر و اعلام نماید.

آرای صادر شده از هیأت داوری بورس، امکان تجدیدنظرخواهی ندارند و صرفا در صورتی که شرایط اعاده دادرسی فراهم باشد، خود هیأت داوری بورس صلاحیت رسیدگی خواهد داشت.

رویه هیأت داوری در عمل امکان اتخاذ تصمیم براساس نظر اکثریت را پذیرفته است. هم‌چنین در نظام قضایی ایران هر جا یک قاضی در معیت چند متخصص غیرقضایی برای رسیدگی به امر اختلافی قرار بگیرد، نظر عضو قضایی ارجح است و اولویت دارد.

لذا هرچند که قانون تاسیس بورس اوراق بهادار دراین خصوص اشاره‌ای نداشته است ولی از وحدت ملاک قوانین مشابه می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که صدور رأی در هیأت داوری نیز می بایست با نظر موافق عضو قضایی باشد و اگر عضو قضایی در اقلیت با دو عضو متخصص مالی و اقتصادی قرار داشت از نظر 2 عضو علی‌البدل دیگر برای بررسی پرونده و اعلام نظر استفاده شود. در اینصورت نظر موافق یک عضو از چهار عضو غیرقضایی “اعم از اصلی و علی‌البدل” می‌تواند پرونده را منتهی به رأی نهایی نماید.

نکات

• هیأت داوری بورس دارای صلاحیتی ذاتی است. در واقع غیر قابل تغییر بودن صلاحیت در هیأت داوری بورس با نظم عمومی هماهنگ است و اعضای این هیأت توسط قانون انتصاب می‌شوند.
• هیأت داوری مذکور در رسیدگی‌های خود تابع مقررات آیین دادرسی مدنی است.
• کلیه فعالان بازار اوراق بهادار موظفندبه استعلام‌ها و درخواست‌های دبیرخانه هیأت داوری به عنوان یکی از ادارات زیرمجموعه سازمان پاسخ دهند وگرنه مشمول ضمانت اجراهای کیفری و انتظامی می‌شوند.
• در هیأت داوری بورس مدت خاصی برای صدور رأی نهایی در نظر گرفته نمی‌شود.
• آرای صادره از هیأت داوری قطعی و لازم‌الاجرا استو اجرای آن بر عهده اداره‌ها و دوایر اجرای ثبت اسناد و املاک می‌باشد.
• عملکرد هیأت داوری بورس مربوط به دعاوی حقوقی است و جرایم بورسی خارج از صلاحیت آن است.
• باتوجه به اینکه ریاست هیأت داوری بر عهده یک قاضی منصوب قوه قضاییه است لذا رئیس هیأت در انجام تکالیف قانونی محوله می‌تواند رسما نسبت به استعلام از مراجع خارج از بازار اوراق بهادار نیز اقدام نماید و در صورت استنکاف، مراجع ذیربط مشمول مجازات قانونی مندرج در ماده 576 قانون مجازات اسلامی می‌شوند.

مستندات

• اساسنامه سازمان بورس و اوراق بهادار
• ماده 15 قانون تاسیس بورس اوراق بهادار
• ماده 18 قانون تاسیس بورس اوراق بهادار
• ماده ۳۶ قانون تاسیس بورس اوراق بهادار
• ماده 37 قانون تاسیس بورس اوراق بهادار
• ماده ۴۳ قانون تاسیس بورس اوراق بهادار
• ماده 576 قانون مجازات اسلامی