کمیسیون ماده صد شهرداری

مالکان هنگام ساخت و ساز ساختمان باید مواردی را رعایت کنند؛ براساس کمیسیون ماده صد قانون شهرداری‌ ها، مالکین اراضی و املاک واقع در محدوده شهر یا حریم آن باید قبل از هر اقدام عمرانی یا تفکیک اراضی و شروع ساختمان از شهرداری ‌پروانه اخذ نمایند. ‌

ماده 100 قانون شهرداری‌ ها صرفاً در مورد تخلفات ناشی از ساخت و سازهای درون شهری می‌باشد و به ساخت و سازهای حومه و برون‌شهری تخصیص نمی‌یابد. این ماده از یازده تبصره تشکیل شده است.

ترکیب اعضا کمیسیون ماده صد شهرداری

1) قاضی دادگستری معرفی شده از سوی وزیر دادگستری

2) نماینده شورای شهر

3) نماینده فرمانداری معرفی شده از سوی وزیر کشور

لازم به ذکر است یک نماینده از شهرداری نیز صرفا جهت ادای توضیحات حضور دارد و حق رأی ندارد.

وظایف کمیسیون ماده صد شهرداری

تخلفات ساختمانی که کمیسیون ماده صد شهرداری صلاحیت رسیدگی به آن را دارد:

1) احداث بنا بدون پروانه

ماده 100 قانون شهرداری، مالکیت اراضی و املاک واقع در محدوده شهر یا حریم آن را ملزم به اخذ پروانه قبل از هر اقدام عمرانی یا تفکیک اراضی و شروع به ساخت از شهرداری کرده است؛ ضمانت اجرای عدم انجام چنین وظیفه‌ای، جلوگیری از عملیات ساختمانی توسط شهرداری و ارجاع امر به کمیسیون ماده صد می‌باشد. کمیسیون بر اساس تبصره یک ماده 100 ممکن است با توجه به عدم رعایت معیارهای موجود در این تبصره حکم به تخریب دهد یا به ازای هرمتر مربع بنای بدون مجوز، جریمه‌‌ای به میزان یک دهم ارزش معاملاتی یا یک پنجم ارزش سرقفلی ساختمان در صورتی که ساختمان ارزش سرقفلی داشته باشد، تعیین نماید.

2) عدم احداث پارکینگ و یا غیرقابل استفاده بودن پارکینگ

این تخلف زمانی رخ می‌دهد که احداث پارکینگ با توجه به مشخصات مندرج در پروانه، نقشه‌ها و ضوابط شهرداری محل الزامی بوده است اما مالک ساختمان از احداث پارکینگ خودداری نماید و ابتدا پارکینگ را احداث نکند یا اینکه پارکینگ را به صورتی که امکان اصلاح چنین تخلفی وجود داشته باشد احداث ننماید؛ در این حالت کمیسیون ماده صد حکم به اصلاح می‌دهد و در صورتی که اصلاح آن ممکن نباشد، می‌تواند با توجه به موقعیت محلی و نوع استفاده از فضای پارکینگ، رأی به اخذ جریمه‌ای که حداقل یک برابر و حداکثر دو برابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر متر مربع فضای از بین رفته پارکینگ صادر نماید.

3) تجاوز به معابر شهر

در تخلف تجاوز به معابر شهر که در تبصره 6 ماده 100 قانون شهرداری به آن اشاره شده است، متخلف در واقع تجاوزی به ملک ننموده بلکه به ملک سابق خود تجاوز کرده است. ولی در اثر گذشت زمان ملک مزبور تماماً یا بعضاً در طرح‌های مصوب شهرداری و مراجع مربوطه واقع گردیده؛ در چنین شرایط یا طرح مربوطه از جمله طرح‌های فوری است که در این صورت دولت با پرداخت عوض به مالک و خراب کردن آن طرح را اجرا می‌کند و یا اینکه طرح ضرب‌الاجلی نبوده ولی بایستی حتما انجام شود در این صورت نیز چنانچه مالک قصد نوسازی و یا تجدید بنا را داشته باشد، باید براساس طرح مذکور این عمل صورت گیرد و اگر بدون علم به اینکه این عمل تماما یا بعضا تجاوز به معابر محسوب می‌شود مرتکب این تخلف شود، شهرداری مکلف است از ادامه عملیات جلوگیری کرده و در کمیسیون ماده 100 طرح دعوا کند .

4) تراکم اضافه

درصورتی که ملک دارای اضافه بنا مازاد بر مساحت زیر بنای مندرج در پروانه ساختمانی باشد، رسیدگی به آن در صلاحیت کمیسیون ماده صد شهرداری است.

5) عدم استحکام بنا 

در صورتی که مالک اصول فنی و معماری را رعایت نکرده باشد و بنا از استحکام لازم برخوردار نباشد، کمیسیون ماده صد شهرداری حکم تخریب را صادر می‌نماید.

6) عدم رعایت اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی

در صورت عدم رعایت اصول فنی و معماری همچنین عدم رعایت اصول بهداشتی و شهرسازی نیز حکم تخریب صادر می‌شود.

7) تغییر کاربری

در صورت تخلف تغییر کاربری، موضوع در کمیسیون ماده صد طرح می‌شود و حکم به تعطیلی محل کسب و پیشه و یا تجارت ظرف مدت یک ماه داده خواهد داد.

ارجاع موضوع تخلف از سوی شهرداری؛

اعلام وصول پرونده به ذی نفع از سوی کمیسیون؛

پاسخ ذی نفع به کمیسیون ظرف ده روز به صورت مکتوب ( که عدم پاسخ ذینفع مانع اقدام و تصمیم کمیسیون نیست)؛

اتخاذ تصمیم ظرف یکماه در کمیسیون؛

مهلت اعتراض ده روزه ذی نفع به تصمیمات کمیسیون در کمیسیون تجدیدنظر ماده صد؛

هرچند آراء قطعی کمیسیون ماده صد قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است. شهرداری نمیتواند نسبت به آراء قطعیت یافته در دیوان عدالت اداری شکایتی را طرح نماید.

اجراء حکم توسط مالک و شهرداری.

نحوه رسیدگی

طرح دعوا در کمیسیون ماده صد قانون شهرداری، مختص خود شهرداری است و افرادی هم که از تخلفات شهرداری متضرر شده‌اند باید ابتدا اعتراض خود را به شهرداری اعلام نمایند؛ در صورتی که موضوع در صلاحیت کمیسیون ماده صد باشد، شهرداری آن را به کمیسیون ارجاع می‌دهد.

در صورتی که جلسات کمیسیون در خود شهرداری منطقه تشکیل شود، به وسیله واحد شهرسازی و فنی یا شخص مسئول اقدام، پرونده به کمیسیون ارجاع می‌شود و در صورتی که شهرداری دارای مناطق چندگانه باشد و کمیسیون در شهرداری مرکزی تشکیل گردد، پرونده منطقه شهرداری نخست به دبیرخانه کمیسیون ماده صد ارجاع و به وسیله دبیرخانه، به کمیسیون مذکور ارسال و مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.

بعد از طرح موضوع در کمیسیون ماده صد به ذینفع اعلام می‌گردد تا ظرف 10 روز توضیحات خود را کتباً اعلام نماید. بعد از تقاضای مدت مزبور چنانچه صدور رأی در جلسه اول رسیدگی ممکن نباشد، کمیسیون ظرف مدت یک ماه اقدام به اتخاذ تصمیم می‌نماید.

اعضای کمیسیون ماده صد شهرداری پس از ملاحظه محتویات پرونده یکی از تصمیمات ذیل را اتخاذ می‌کنند:

چنانچه بنای احداثی خلاف اصول شهرسازی، بافتی و بهداشتی و خلاف مشخصات مندرج در پروانه باشد به تقاضای شهرداری حکم به تخریب بنا صادر می‌شود و در صورت تأیید استحکام بنا و تشخیص رعایت اصول ایمنی و فنی از سوی مهندس ناظر و کارشناس رسمی می‌توان حکم تخریب را به جریمه تبدیل نمود.

درمورد رأی مبنی بر توقف ساخت و ساز، به مالک اخطار داده می‌شود تا جهت اخذ پروانه ساختمانی به شهرداری مراجعه کند؛ پس از اخذ پروانه، مالک می‌تواند عملیات ساختمانی خود را بر اساس مفاد پروانه صادره از سر گیرد.

در صورت عدم اجرای رأی توسط مالک، شهرداری باید طبق قانون اقدام نماید.

درمورد رأی مبنی بر قلع و قمع کل بنا، به مالک اخطار داده  می‌شود تا قوانین و مقررات ساخت و ساز را ظرف مهلت مقرر رعایت نماید و در صورت عدم رعایت دستور، شهرداری با استفاده از مأموران اجرایی خود و در صورت لزوم با همکاری مأموران انتظامی اقدام و بنای مذکور را تخریب می‌کند.

درمورد صدور رأی مبنی بر قلع قسمتی از بنا یا ایجاد اصلاحات و تغییرات در بنا احداث شده، مالک باید در مهلت مقرر که از سوی شهرداری به او ابلاغ شده است، نسبت به اجرای رأی اقدام نماید.

درخصوص رأی مبنی بر پرداخت جریمه، مالک باید در مهلت مقرر جریمه را به حساب شهرداری واریز نماید و درصورت امنتاع از پرداخت، شهرداری پرونده را به همان کمیسیون ارجاع و تقاضای صدور رأی تخریب می‌نماید و کمیسیون نیز نسبت به صدور رأی تخریب اقدام می‎نماید.

تجدید نظر از آرای کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری

پس از صدور رأی، ظرف مدت 10 روز می‌توان نسبت به آن اعتراض نمود. براساس تبصره 10 ماده 100 قانون شهرداری مالک و قائم مقام مالک، اشخاصی هستند که حق اعتراض به رأی کمیسیون اولی را دارند. مرجع رسیدگی به این اعتراض کمیسیون دیگر ماده صد خواهد بود که اعضای آن غیر از افرادی می‌باشند که در صدور رأی قبلی شرکت داشته‌اند. رأی این کمیسیون قطعی است.

در مرحله بدوی با اعلام شهرداری، کمیسیون شروع به بررسی و رسیدگی می‌نماید ولی در مرحله تجدید نظر رسیدگی با اعتراض هر کدام از طرفین مرحله بدوی یا هر ذینفع دیگری که مفاد رأی مرحله اول حقوق او را در معرض تضییع قرار می‌دهد ممکن می‌گردد.

اعتراض به آرای کمیسیون ماده صد شهرداری در دیوان عدالت اداری

کمیسیون ماده صد شهرداری مکلف است در رأی یا تصمیم خود تصریح نماید که رأی یا تصمیم آن‌ها ظرف مدت مزبور در دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است. مهلت تقدیم دادخواست راجع‌به آرای کمیسیون ماده صد قانون شهرداری، برای اشخاص داخل کشور 3 ماه و برای اشخاص مقیم خارج از کشور 6 ماه از تاریخ ابلاغ رأی یا تصمیم قطعی کمیسیون مذکور، مطابق قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی است.

اعتراض به آرای کمیسیون ماده 100 در دیوان عدالت اداری می‌بایست از طریق تقدیم دادخواست باشد.

صرفا طرفی که تخلف ساختمانی دارد می‌تواند به رای کمیسیون ماده 100 در نزد دیوان عدالت اداری اعتراض نماید و خود شهرداری نمی‌تواند از رأی کمیسیون به دیوان عدالت اداری شکایت کند اما در مرحله تجدید نظر دیوان عدالت اداری، هم متخلف ساختمانی و هم شهرداری می‌توانند اعتراض نمایند.

رسیدگی در شعب دیوان عدالت اداری مانند شعب بدوی دادگاه‌های حقوقی می‌باشد. پرونده با شکایت متخلف ساختمانی به جریان می‌افتد؛ دیوان عدالت اداری می‌تواند هر یک از طرفین را برای ادای توضیح دعوت نماید؛ چنانچه شخص مدعو حاضر شود با ادای توضیح و اگر حاضر نشود با بررسی اوراق پرونده، رأی صادر می‌شود. اگر امکان صدور رأی بدوی اخذ توضیح نباشد شعبه دیوان قرار ابطال دادخواست را صادر می‌نماید.

مستندات کمیسیون ماده 100 شهرداری

• ماده 100 قانون شهرداری‌ ها به همراه تبصره‌ ها
• تبصره بند 24 ماده 55 قانون شهرداری‌ ها