ورود ثالث در دعاوی دیوان عدالت اداری

در این مقاله قصد بر این داریم تا به موضوع ورود ثالث به دعاوی دیوان عدالت اداری بپردازیم و زوایای آن را مورد بررسی قرار دهیم.

دیوان عدالت اداری، یکی از مراجع تخصصی قضائی است که وظیفۀ رسیدگی به شکایات و احقاق حقوق مردم در برابر نهادهای دولتی و اداری را عهده دار می باشد.

حال در جریان رسیدگی به شکایات، ممکن است در بعضی موارد، علاوه بر فرد و اداره دولتی که علیه وی طرح شکایت شده است، فرد یا افراد دیگری نیز خود را ذینفع در دعوا بدانند. در این موارد با طرح دعوای ورود ثالث توسط ذینفع، وی در میانه دعوی مطروحه وارد شده، و با تقدیم دادخواست تقاضای رسیدگی می نماید.

در ماده ۵۵ قانون دیوان عدالت اداری آمده است:

هرگاه شخص ثالثی در موضوع پرونده مطروحه در شعبه دیوان، برای خود حقی قائل باشد یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند، می‌تواند با تقدیم دادخواست، وارد دعوی شود. در صورتی که دادخواست مذکور قبل از صدور رأی واصل شود، شعبه پس از ارسال دادخواست، برای طرفین دعوی و وصول پاسخ آنان با ملاحظه پاسخ هر سه طرف، مبادرت به صدور رأی می‌نماید.

دعوای طاری چیست؟

پیش از بحث درباره ورود ثالث در دعاوی دیوان عدالت اداری، باید ابتدا توضیحاتی در مورد دعوای طاری ارائه کنیم. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی حقوقی به دو دسته دعاوی اصلی و طاری تقسیم می شوند. دعوای اصلی، دعوایی است که خواهان ضمن تقدیم دادخواست به دادگاه، علیه خوانده مطرح می کند. اما دعوای طاری، دعوایی است که فرع و وارد بر دعوای اصلی است و ممکن است همزمان با آن بررسی شود.

دعاوی طاری خود به ۴ دسته تقسیم می شوند، که عبارت اند از: دعوای اضافی، دعوای تقابل، دعوای ورود ثالث، و دعوای جلب ثالث.

 

دعوای ورود ثالث

دعوای ورود ثالث، دعوایی است که توسط شخص ثالثی – غیر از اصحاب دعوا – که خود را ذی نفع در دعوا می داند، بر علیه خواهان، خوانده، یا هر دوی آنها صورت می گیرد. دعوای ورود ثالث، به دو نوع تقسیم می شود که عبارت است از: 1. ورود ثالث اصلی؛ 2. ورود ثالث تبعی.

ورود ثالث اصلی

در ورود ثالث اصلی، شخص ثالث برای خود حقی مستقل از اصحاب دعوا قائل است. برای نمونه، در دعوای مالکیت که شخص «الف» علیه شخص «ب» اقامه می کند، شخص «ج» به عنوان شخص ثالث، مدعی می شود که مال موضوع دعوا، ملک وی می باشد، نه هیچ کدام از اصحاب اصلی دعوا.

ورود ثالث تبعی

در ورود ثالث تبعی، شخص ثالث مستقلاً برای خود حقی قائل نیست، بلکه اگر یکی از طرفین دعوا پیروز شده و ذیحق شناخته شود، برای وی نیز نفعی دربر خواهد داشت.

 

دعوای جلب ثالث

دعوای جلب ثالث، دعوای اصحاب دعوای اصلی است که بر علیه شخص ثالث اقامه می شود. به عنوان نمونه، در دعوای مالکیت، شخص «الف» ملکی را به امانت در اختیار شخص «ب»  قرار داده و وی آن ملک را به شخص «ج» انتقال می دهد، حال شخص «الف» برای بازپس گیری ملک، علیه شخص «الف» طرح دعوا می کند، در این وضعیت، شخص «الف» می تواند شخص «ب» را جلب به دادرسی کند که توضیح دهد این ملک به امانت در اختیار وی بوده و نباید منتقل می شده است.

ماده ۵۴ قانون دیوان عدالت اداری در خصوص دعوای جلب ثالث اشعار داشته است:

هرگاه شاکی، جلب شخص حقیقی یا حقوقی دیگری غیر از طرف شکایت را به دادرسی لازم بداند، می‌تواند ضمن دادخواست تقدیمی یا دادخواست جداگانه، حداکثر ظرف سی روز پس از ثبت دادخواست اصلی، تقاضای خود را تسلیم کند. همچنین در صورتی که طرف شکایت، جلب شخص حقیقی یا حقوقی دیگری به دادرسی را ضروری بداند، می‌تواند ضمن پاسخ کتبی، دادخواست خود را تقدیم نماید. در این صورت، شعبه دیوان تصویری از دادخواست، لوایح و مستندات طرفین را برای شخص ثالث ارسال می‌کند.

 

نکات مهم در دعوای ورود ثالث

برای طرح دعوای ورود ثالث و یا جلب ثالث در دیوان عدالت اداری، باید به نکات زیر توجه کرد:

1. در دعاوی ورود ثالث و جلب ثالث، شرط اول این است که این دعوا، با دعوای اصلی مرتبط باشد. به همین خاطر برای اینکه این دعوا همزمان و توأمان با دعوای اصلی رسیدگی شود، باید بین دو دعوا ارتباط وجود داشته باشد، به شکلی که نتیجه یکی از آنها مؤثر در دعوای دیگر باشد.
2. در صورتی که شرط بالا موجود نباشد، دادگاه جداگانه به آن رسیدگی می کند.
3. اگر شاکی قصد جلب ثالث را داشته باشد، می تواند در فاصلۀ یک ماه پس از ثبت دادخواست اصلی، بصورت دادخواست جداگانه یا ضمن دادخواست اصلی، تقاضای خود را به دیوان عدالت اداری تقدیم کند.
4. اگر خوانده قصد جلب ثالث داشته باشد، می تواند ضمن پاسخ به دعوا، دادخواست جلب ثالث را تقدیم دادگاه نماید.
5. ورود شخص ثالث به دعوا، تنها تا قبل از ختم دادرسی با تقدیم دادخواست میسر است و پس از صدور حکم، امکان این کار فراهم نیست.
6. در دیوان عدالت اداری، امکان طرح دعوای متقابل میسر نیست، زیرا صلاحیت دیوان، رسیدگی به شکایات مردم بر علیه دولت است، اما شکایات دولت بر علیه مردم، در صلاحیت دادگاه عمومی است.

 

شباهت ها و تفاوت های ورود ثالث و جلب ثالث در قانون آیین دادرسی مدنی و دیوان عدالت اداری

شباهت دعوای ورود ثالث در این دو قانون، این است که ورود ثالث در آیین دادرسی مدنی و قانون دیوان عدالت اداری، تا قبل از ختم دادرسی امکان پذیر است و محدودیت زمانی خاصی ندارد.

در تفاوت جلب ثالث در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون دیوان عدالت اداری هم باید گفت که در قانون آیین دادرسی، فرصت و مهلت این امر تا پایان اولین جلسه دادرسی است و کسی که متقاضی جلب ثالث است باید تا پایان جلسه اول آن را مطرح کند و ظرف ۳ روز دادخواست خود را تقدیم دادگاه کند.
اما این فرصت در قانون دیوان عدالت اداری ضمن همان دادخواست و یا ۳۰ روز پس از ثبت دادخواست اصلی است. البته ناگفته نماند در قانون آیین دادرسی مدنی هم ضمن دادخواست اصلی، این امر امکان پذیر است.

 

نتیجه گیری ورود ثالث در دعاوی دیوان عدالت اداری

دعوای ورود ثالث و جلب ثالث، از انواع دعاوی طاری است که در دیوان عدالت اداری قابل طرح است. اما باقی موارد دعاوی طاری مثل تقابل در دیوان عدالت اداری وجود ندارد. طرح این دعاوی در دیوان، از حیث زمانی و اشخاص صاحب صلاحیت، دارای جزئیاتی است که دقت نظر ویژه ای را می طلبد. به همین خاطر توصیه می شود که برای طرح دعوا، حتماً به وکیل دیوان عدالت اداری خبره و با تجربه مراجعه کنید.

به همین منظور کارشناسان و وکلای با تجربه دیوان عدالت اداری در گروه وکلای «وکیل عدلیه»، آمادگی دارند تا شما را در این خصوص یاری کنند.