تشریفات قانونی صدور برگ تشخیص اعلام اراضی ملی

در این مقاله قصد داریم درخصوص تشریفات قانونی صدور برگ تشخیص اعلام اراضی ملی و شیوه تنظیم برگ تشخیص، اطلاعات مفیدی در اختیارتان بگذاریم برای کسب آگاهی در این باره با ما همراه باشید.

تشریفات قانونی صدور برگ تشخیص اعلام اراضی ملی

در خصوص تشخیص ملی اعلام شدن اراضی از جانب اداره منابع طبیعی همیشه یک موضوع بسیار حائز اهمیت و توجه ، نادیده انگاشته می‌‌شود و آن هم «رعایت مراحل قانونی صدور برگ تشخیص» می‌باشد که متاسفانه در اکثر قریب به اتفاق تشخیص های اداره منابع طبیعی این مراحل رعایت نگردیده، اما با شناخت کلی این مراحل می توان در مقابل شکایت یا ادعای اداره منابع طبیعی دفاع محکم به عمل آورد :

با این توضیح آغاز می‌کنیم که از آنجایی که اعلام ملی شدن اراضی با حقوق مالکانه افراد در تضاد است و باید برای اعلام آن از جانب اداره منابع طبیعی، مستندا مراحل قانونی طی شود، مراحل صدور برگ تشخیص آن به اختصار در مطلب زیر بیان می شود تا با طی شدن مراحل قانونی صدور برگ تشخیص صحیح و قانونی آشنا باشیم :

الف: اقدامات مقدماتی قبل از تنظیم برگ تشخیص

۱-صدور مجوز در بخشنامه شماره ۷۰۴/۱۰۰/۹۰ مورخ ۱۳۷۲/۰۴/۲۷ معاون وزیر و رئیس سازمان جنگل‌ها و منابع کشور آمده است:
《 به استناد ماده یک آیین نامه اجرایی ماده ۲ قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور با توجه به اینکه اجازه اجرای تشخیص منابع ملی شده و مستثنیات ماده ۲ قانون ملی شدن جنگلها به وزارت جهاد کشاورزی تعویض گردیده تا از طریق سازمان جنگلها و مراتع کشور اقدام شود لذا بدین وسیله اختیارات قانونی مذکور به عهده آن مدیریت محول می‌شود تا با به کار گیری از توان علمی و فنی و تجربی مسئولین ادارات منابع طبیعی شهرستان ها (جنگلداران) و عندلزوم کارشناسان همتراز مجرب گزارش برگ تشخیص تنظیم و پس از تایید موضوع گزارش برگ تشخیص رزن از جانب آن مدیریت نسبت به انتشار آگهی موضوع تبصره ۱ از ماده ۳ آیین نامه اجرایی مصوب۱۲/۱۶/ ۱۲۷۱ اقدام لازم به عمل آید.》

*پس لزوما برگ تشخیص باید از جانب کارشناسان مجرب و همتراز با جنگلداران یعنی اشخاصی که توان علمی و عملی همتراز با جنگلداران را دارا می باشند تنظیم گردد.*

۲_شناسایی مقدمات ملک که مستلزم حضور فعال شخص مُشَخِص در محل وقوع ملک و مشاهده مستقیم آن می باشد.

۳_تشکیل پرونده که باید کلیه مکاتبات،نقشه ها،کروکی،برگ تشخیص و… در این پرونده به طور واضح بایگانی شده باشد.

۴_استعلام از مراجع و مطالعه پلاک ثبتی

براساس ماده ۱۳ آیین نامه اجرایی قانون ملی شدن جنگل ها مصوب ۱۳۹۲ ادارات ثبت اسناد و املاک مکلف اند با استعلام مأمور مجری تشخیص، رونوشت اسناد مالكیت، نقشه های ثبتی و صورت مجالس تحدید حدود کلیه املاک موضوع تشخی را در اختیار مأمور مجری تشخیص قرار دهند. چنانچه مأمور مجری تشخیص احتیام به مطالعه پرونده ثبتی نیز داشته باشد، مأمور ثبت باید پرونده تحت نظارت خود را در اختیار وی قرار دهد.

مأمور مجری تشخیص

باید وضعیت ملک موضوع تشخیص را از لحاظ شمول یا عدم شمول مقررات اصلاحات ارضی، از اداره جهاد کشاورزی شهرستان (مدیریت امور اراضی) استعلام نماید.
چنانچه ملک مشمول مقررات اصلاحات ارضی باشد، نام زارعینی که زمین به آنها واگذار شد، میزان نسق زراعی هر زارع و به طور کلی مالكیت اشخاص ناشی از اجرای قانون اصلاحات ارضی، باید در پاسخ استعلام مشخص و معین شود.

مهم ترین اطلاعات قابل استخراج از پرونده ثبتی عبارت اند از: نام و شماره پلاک های اصلی و فرعی، بخش ثبتی، اسامی و مشخصات مالک یا مالکین یا متقاضیان ثبت، نشانی و محل اقامت آنها، تعیین اینکه ملک با چه عنوانی ثبت شده است مزرعه، مرتع، باغ و…) و همچنین ذکر این نکته که ملک مشاع است یا مفروز.

۵_تحقیق از مطلعین راجع به وضعیت منطقه مورد بازدید،حدود اربعه ملک و… توسط مامور مجری تشخیص میباشد که باید در گزارش وی به طور دقیق ذکر شده باشد.

۶_ترسیم نقشه

یکی از مهمترین اقدامات معمول مجری تشخیص ترسیم نقشه ملک موضوع تشخیص می باشد اگر منطقه دارای سوابق ثبتی باشد مامور مجری تشخیص باید از نقشه ثبتی تبعیت کند زیرا در نهایت اداره ثبت برای ملک موضوع تشخیص سند مالکیت صادر می کند.

بعد از مقدمات بیان شده باید به شیوه تنظیم برگ تشخیص اشاره کرد.

شیوه تنظیم برگ تشخیص

تشخیص مأمور دولت به صورت فرمی بنام «برگ تشخیص» تبلور می یابد. کی تشخیص توسط سازمان جنگل ها و مراتع با نام «گزارش اجرای قسمت اول ماده قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی مصوب ۱۳۷۱ …»، به صورت فرم چاپی تهیه شده است و در اختیار ادارات منابع طبیعی قرار گرفت.؟ بر اساس بخشنامه های شماره  ۳۱۱۷۸/۱۰۰/۱۹/۱۰۹۶۹ مورخ ۱۳۵۳/۹/۹ و ۸۲۶/۱۰۰/۹۰ مورخ ۱۳۷۲/۵/۱۷ سازمان جنگل ها و مراتع، برگ تشخیص در پنج نسخه چاپ گردید و در اختیار مأمورین منابع طبیعی قرار داده شد تا به شرح زیر از آن استفاده نمایند: «…. نسخه اول برگ سفید برای ضبط در اداره کل (سرجنگلداری) – نسخه دوم برگ سبز برای ضبط در جنگلداری اداره منابع طبیعی)- نسخه سوم برگ زرد برای دفتر ممیزی اراضی – نسخه چهارم برگ صورتی برای ضبط در سرجنگلداری محل وقوع منابع ملی – نسخه پنجم برگ ابی برای ادارات ثبت از مدارک مورد استناد به منظور اخذ سند».

 

مأمور مجری تشخیص، علاوه بر اینکه گزارشی از اقدامات مقدماتی را در برگ تشخیص درج می نماید؛ در پایان برگ تشخیص، باید نظر و عقیده خود را بر ملی یا مستثنیات بودن کل یا قسمتی از ملک با ذکر مساحت آن اعلام کند.

با توجه به اینکه در یکی از دستورالعمل های مدیر کل دفتر ممیزی اراضی سازمان جنگلها و مراتع، به طور جامع شیوهی تنظیم برگ تشخیص تشریح شده است ( دستور العمل چهارچوب بررسی پرونده های اجرای ماده ۵۶ با عنایت به بخشنامه شماره۱۰۰/۲۲/۲۵۰۳__ ۷۱/۴/۳ ) از تشریح و تفصیل آن خودداری می کنم.

و در مرحله بعدی به اتتشار آگهی تشخیص، باید رعایت گردد.

با این توضیح که: عمل حاکمیتی تشخیص اراضی ملی از مستثنیات به طور مستقیم با حقوق مالکانه اشخاص در تعارض می باشد به همین سبب قانونگذار در ماده ۲ قانون حفظ و حمایت از منابع ملی و ذخایر جنگلی مصوب ۱۳۷۱ و همچنین در تبصره‌های ۱ و ۲ آیین نامه اجرایی ماده ۲ قانون مزبور مصوب ۱۳۷۲ ابلاغ برگ تشخیص به اشخاص ذینفع از طریق انتشار آگهی تشخیص را جزء تشریفات قانونی تشخیص تلقی نموده است.

و بعد از انتشار آگهی نیز به مرحله بسیار بسیار مهم و حائز اهمیت “اعتراض” میرسیم که تا زمانی که برگ تشخیص قطعیت نیافته است به دلیل مغایرت با حقوق مکتسبه افراد، قابل اجرا نمی باشد.

بنابراین اجرای صحیح و قانونی هر کدام از مراحل حائز اهمیت می باشد و نمیتوان بدون رعایت حتی یک مرحله،برگ تشخیص را قانونی دانست و متعاقب آن ملک را مشمول اراضی ملی تلقی کرد.

 

مریم سادات موسوی

منبع: کتاب تشخیص اراضی ملی از مستثنیات نوشته جناب قدرت عموزاد