اختلافات گمرکی پس از ترخیص کالا

اختلافات گمرکی پس از ترخیص کالا و نحوه ترخیص کالا هنگام اختلاف با گمرک مباحثی هستند که در این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت.

اختلافات گمرکی پس از ترخیص کالا 

اختلافات گمرکی پس از ترخیص کالا ممکن است راجع‌به ارزش کالا یا تعرفه کالا (غیر از قاچاق گمرکی) و سایر موارد در اجرای مقررات گمرکی قبل از صدور پروانه باشد.

اصولاً اجازه ترخیص کالا زمانی داده می‌شود که برای گمرک احراز شود ایرادی از لحاظ میزان پرداختی به گمرک به وسیله صاحب کالا، یا انطباق با مقررات عمومی صادرات و واردات و به طور کلی هر نوع الزام قانونی وجود ندارد.

اختلافات گمرکی پس از ترخیص کالا از سمت گمرک 

اسناد خروج کالا از گمرک به اداره بازبینی گمرک اجرایی فرستاده می‌شوند تا توسط کارشناس مورد بررسی و بازبینی مجدد قرار گیرند. سپس دوباره به دایره بازبینی گمرک اجرایی ارسال می‌گردند.

چنانچه در آنجا اختلافی مبنی بر عدم پرداخت کامل حقوق ورودی توسط صاحب کالا و یا هر نوع اشکال در عدم انطباق با قوانین و مقررات واردات و صادرات مشاهده شود، برای صاحب کالا ابلاغیه کسر از دریافتی ارسال می‌شود.

در واقع هنگامی اجازه صدور سند ترخیص کالا داده می‌شود که صاحب کالا تمامی تعهدات لازم درباره اظهارنامه گمرک و اموری که به گمرک مربوط است، را به طور کامل انجام داده باشد. اما در برخی موارد واحد بازرسی گمرک در رسیدگی‌های دوباره اظهارنامه‌ها و اسناد پیوست که به صورت نمونه‌گیری است، متوجه اختلافاتی بین حقوق ورودی با آنچه گمرک باید دریافت می‌کرد، می‌شود و از صاحب کالا درخواست مطالبه می‌نماید.

اختلافات گمرکی پس از ترخیص کالا از سمت صاحب کالا

در برخی موارد صاحب کالا نیز پس از ترخیص و تحویل محموله با بررسی و بازبینی اسناد اشکالات و اختلافاتی مشاهده می‌کند که از گمرک درخواست استرداد وجوه می‌کند. در این صورت نیز او می‌تواند با رعایت قوانین قطع مرور زمان جهت دریافت وجه از گمرک اقدام نماید.

نکته مهمی که در مورد اختلافات گمرکی پس از ترخیص کالا از سمت صاحب کالا و یا خود گمرک به وجود می‌آید و طرفین اقدام به درخواست دریافت یا پرداخت می‌نمایند، الزاماً قبول و اجرا نمی‌شود. گاهی این موضوع به واحدهای مربوطه دیگر نظیر دفتر ارزش گمرک ایران، دفتر واردات و صادرات و دفتر تعرفه ارجاع داده و مورد بررسی قرار می‌گیرد. در انتها چنانچه در طی این بررسی‌ها هر یک از طرفین رضایت ندهند، قضاوت و رأی قطعی توسط کمیسیون‌های حل اختلافات گمرکی و تجدیدنظر گمرک اخذ می گردد.

نحوه ترخیص کالا هنگام اختلاف با گمرک 

۱) اختلاف مالی صاحب کالا و گمرک در زمان ترخیص

ممکن است در زمان ترخیص کالا، نظر گمرک با آنچه صاحب کالا اظهار داشته مغایرت داشته باشد و بدین وسیله صاحب کالا طبق نظر گمرک می بایست مبلغی بیش از آنچه صاحب کالا اظهار نموده پرداخت نماید و از این حیث ذینفع به نظر گمرک اعتراض داشته باشد، در این صورت وی می‌تواند حقوق ورودی را بر اساس اظهار خود، نقدی و به طور قطع پرداخت کند و در مقابل، تفاوت و جریمه احتمالی را به صورت سپرده نقدی یا ضمانت‌نامه بانکی تودیع نموده و کالا را ترخیص و به اعتراض خود ادامه دهد.

2) اختلاف در موارد مشروط یا مجاز و ممنوع بودن کالا

در این مورد ولو با تودیع سپرده یا ضمانت نامه بانکی به گمرک، کالا نمی‌تواند ترخیص گردد این قبیل کالاها تا تعیین تلکیف نهایی، در گمرک نگهداری می‌شوند.

مطالبه اضافه پرداختی پس از ترخیص کالا

چنانچه صاحبین کالا بعد از ترخیص کالا متوجه شوند مبالغی را اضافه به گمرک پرداخت کرده‌اند، می‌توانند به صورت کتبی، درخواست استرداد اضافه پرداختی خود را با رعایت نکات ذیل به گمرک تسلیم کنند.

• ذکر علت تقدیم درخواست و مبلغ مورد مطالبه
• پیوست اصل پروانه یا پته گمرکی
• ثبت درخواست توسط صاحب کالا حداکثر تا 6 ماه از تاریخ صدور پروانه سبز گمرکی محل ترخیص و یا گمرک ایران

نکته: محاسبه مهلت 6 ماهه مزبور، منهای روز صدور پروانه و روز ثبت تقاضای رد اضافه پرداختی در گمرک است؛ یعنی روز ابلاغ و اقدام در مهلت محسوب نمی‌شود.

درخواست رد اضافه پرداختی صرفا می‌تواند مربوط به یک پروانه یا پته گمرکی باشد.

در صورت تلف یا از بین رفتن اصل سند، ذینفع طبق ماده ۱۴۱ قانون، صاحب کالا تعهدی به گمرک می‌سپارد که در صورت کشف خلاف از عهده مسئولیت آن برآید.

جریمه مالی دیرکرد گمرک در استرداد اضافه پرداختی

گمرک مبلغ مربوط به اضافه پرداختی را می‌بایست ظرف یک ماه از زمان قطعیت، به صاحب کالا یا وکیل قانونی او که حق دریافت وجوه مربوط به جریمه را دارد مسترد کند. در صورت تاخیر در پرداخت، گمرک مکلف است در ازای هر ماه نیم درصد مبلغ اضافه پرداختی را به عنوان جریمه به صاحب کالا پرداخت کند.

حسابرسی بعد از ترخیص

این حسابرسی که معمولا بعد از ترخیص انجام می‌شود به منظور بررسی و تطبیق و تدقیق در اظهارنامه‌های تسلیمی به گمرک با ضوابط و مقررات مربوطه و جهت بررسی پرداخت صحیح حقوق ورودی، مالیات‌ها و عوارض متعلق انجام می‌شود.

به منظور اطمینان یافتن از رعایت قوانین و مقررات گمرکی، گمرک ایران موظف است از تاریخ صدور سندی که بر اساس آن کالا از گمرک ترخیص می‌شود و حداکثر ظرف سه سال، تشریفات ترخیص کالا و اسناد مربوط به آن را با مقررات و ضوابط گمرکی تطبیق دهد.

گمرک ایران این امکان را دارد که بتواند از طریق بررسی دفاتر، سوابق مالی، نظام‌های بازرگانی، سوابق ترخیص مکاتباتی و اطلاعات بازرگانی نگهداری‌شده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم در واردات و صادرات کالا دخالت دارند، صحت اظهار و درستی اسناد را مورد بررسی قرار دهد.

حقوق صاحب کالا برای تعویق زمان حسابرسی

طرف حسابرسی‌شونده می‌تواند حداکثر ظرف پنج روز از تاریخ ابلاغ برنامه حسابرسی، با ارایه دلایل و مستندات قابل قبول به طور کتبی در خواست نماید که امر حسابرسی پس از ترخیص، به تعویق افتد.

رییس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران در رد یا پذیرش این درخواست مختار است؛ او می‌تواند به طور موردی و استثنایی پس از بررسی درخواست و دلایل مطروحه، با به تعویق افتادن حسابرسی پس از ترخیص موافقت کند.

اعتراض به گزارش حسابرسی از سوی ذی‌نفع

فرد متضرر از گزارش حسابرسی، ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ کتبی گزارش پایانی حسابرسی می‌تواند دلایل اعتراض خود را به تفکیک موضوع (ارزش، تعرفه و مقررات) به طور کتبی به گمرک ایران تسلیم کند.

گمرک ایران مکلف است به اعتراض رسیدگی کند و چنانچه دلایل مطرح شده در اعتراض را بپذیرد، به اصلاح و تعدیل گزارش حسابرسی مبادرت ورزد. درغیر این صورت، دلایل رد اعتراض را به صورت کتبی به ذی‌نفع ابلاغ نماید.

ذی‌نفع می‌تواند ظرف 10روز از تاریخ ابلاغ ثانوی گزارش نهایی حسابرسی گمرک درخواست ارجاع پرونده به کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی را کند.

رسیدگی به اعتراضات ذینفع در مراجع تعیین شده گمرک و کمیسیون خارج از مهلت تعیین شده (پس از گذشت مهلت 30 روزه از ابلاغ اولیه یا ده روز از ابلاغ ثانوی) مشروط به تامین و تودیع مبلغ مطالبه شده است.

چنانچه بین گمرك و اظهاركننده جز در موارد مجاز، مشروط یا ممنوع بودن كالا اختلافی ایجاد شود و ترخیص كالا براساس نظر گمرك مستلزم پرداخت مبلغی بیش از آنچه اظهار شده است شود، اظهاركننده می‌تواند حقوق ورودی را براساس اظهار خود، نقدی و به طور قطع پرداخت و تفاوت و جریمه احتمالی را به صورت سپرده نقدی یا ضمانت‌نامه بانكی تودیع و كالا را ترخیص نماید.

در صورتی که اختلاف بین گمرک و اظهارکننده (صاحب کالا یا نماینده قانونی او) در گمرک حل و فصل گردد، مابه التفاوت حقوق ورودی به علاوه جریمه اخذ و ادامه تشریفات اجازه داده خواهد شد در نتیجه اختلافی باقی نمی‌ماند اما در صورتی که موضوع اختلاف حل و فصل نگردد صاحب کالا یا نماینده قانونی او می‌تواند یکی از موارد ذیل را پیش گیرد:

1) مابه‌التفاوت را به همراه جریمه متعلق به اظهار خلاف را به صورت سپرده نقدی یا ضمانت‌نامه بانکی تودیع و کالا را ترخیص نماید و سپس منتظر اعلام نتیجه قطعی باشند.

2) از ترخیص کالا صرف نظر نموده و پرونده تشکیل و با گمرک ایران مکاتبه شود. در این حالت چنانچه نظر قطعی گمرک منطبق با اظهار کالا باشد، هزینه انبارداری از تاریخ اظهار تا تاریخ اعلام نظر قطعی و نهایی گمرک قابل وصول نمی‌باشد.

مطالبه یا استرداد وجوه سپرده شده برای ترخیص 

الف) چنانچه اشتباهی هنگام ترخیص احراز گردد که به موجب آن وجوه کمتری پرداخت و دریافت گردد، یا کالا در مسیر سبز به خاطر تسریع در انجام تشریفات گمرکی قرار بگیرد، مرور زمان پیش‌بینی می‎گردد که در آن مهلت هم گمرک و هم صاحب کالا باید نسبت به اصلاح اقدام نمایند که گمرک یا صاحب کالا درخواست مطالبه یا استرداد وجوه را می‌نمایند.

در صورتی که کالای ورود موقت در مهلت مقرر حسب مورد تحویل گمرک یا ترخیص قطعی یا برگشت نشود، در صورت تشخیص عمدی بودن مشمول مقررات قاچاق در غیر این صورت نسبت به وصول تضمین و پیگیری اجرای تعهد اقدام خواهد شد. صاحب کالا می‌تواند تا زمانی که اعلام جرم قاچاق و یا وصول تضمین و یا مطالبه وجه تعهد انجام نشده است با پرداخت جریمه انتظامی نسبت به تحویل یا ترخیص یا اعاده کالا اقدام نماید.

ب) چنانچه پس از ترخیص کالا از گمرک معلوم گردد وجوهی که وصول آن به عهده گمرک می‌باشد بیشتر یا کمتر از آن چه مقرر بوده دریافت‌گردیده یا اساساً دریافت نشده و یا این که اشتباهی دریافت گردیده است گمرک و صاحب کالا می‌توانند ظرف چهار ماه از تاریخ صدور سند ترخیص‌کالای مورد بحث بر حسب مورد تمام یا مابه‌التفاوت را از یکدیگر مطالبه و دریافت کنند.