کمیسیون ماده 99 شهرداری

 کمیسیون ماده 99 شهرداری به منظور پیشگیری از عملیات‌ های ساختمانی غیر مجاز که بیرون از محدوده تصویب شده شهرها است، تشکیل می‌ شود. در این مقاله وظایف کمیسیون ماده 99 شهرداری و نحوه رسیدگی این کمیسیون آشنا خواهید شد.

 

تعریف کمیسیون ماده 99 شهرداری

بر اساس مادۀ 99 قانون شهرداری، در مناطق شهری، حریم مجاز ساخت و ساز توسط طرح جامع شهری مشخص شده و وظیفۀ نظارت بر اجرای این موضوع، برعهدۀ کمیسیون مادۀ 99 قانون شهرداری قرار گرفته است.

بنابراین در مواردی که ساخت و ساز غیرمجازی در حریم شهری واقع شود، این کمیسیون مادۀ 99 است که تشخیص می دهد که آیا بنای غیرمجاز قلع و قمع شده و یا صاحب آن با جریمۀ نقدی مواجه شود.

شرح کمیسیون مادۀ 99 قانون شهرداری

طبق مادۀ 99 قانون شهرداری، شهرداری ها موظف به انجام وظایفی هستند. بر اساس بند 1 این ماده: تعیین حدود حریم و تهیه نقشه جامع شهرسازی با توجه به توسعه احتمالی شهر از وظایف شهرداری هاست.

در تبصرۀ 2 این ماده نیز ضمانت اجرای این بند مورد تصریح قرار گرفته است. بر این اساس:

‌برای جلوگیری کردن از ساخت و سازهای غیرمجاز در خارج از حریم مصوبِ شهرها و همچنبن نحوه‌ی رسیدگی به موارد تخلف، كمیسیونی مركب از: ‌نمایندگان وزارت كشور، قوه قضائیه و وزارت مسكن و شهرسازی در استانداری‌‌ها تشكیل خواهد گردید. كمیسیونِ حسب مورد و با نگرش به اینکه به طرح جامع (‌چنانچه طرح جامع به تصویب نرسیده باشد با رعایت ماده 4 آئین ‌نامه احداث بنا در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها مصوب 1355) نسبت به ‌صادر شدن رأی قلع بنا یا جریمه معادل 50 درصد تا 70درصد قیمت روز اعیانی تكمیل شده اقدام خواهد نمود. ‌مراجع ذی ربط مکلف هستند که برای ساختمان هایی كه طبق مقررات این قانون و نظر كمیسیون برای آنها جریمه مشخص و پرداخت شده در صورت درخواست‌ صاحبان آنها برابر گواهی پایان كار صدور شود.

نکته قابل توجه در خصوص این کمیسیون آن است که نظارت بر اساس «آئین نامه مربوط به استفاده از اراضی احداث بنا و تأسیسات در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها» این کمیسیون بر این قبیل ساخت و سازها نیز نظارت دارد و در صورتی که ساخت و سازهای خارج از حریم شهر بر اساس آیین نامۀ مورد اشاره صورت نگیرد، کمیسیون مادۀ 99 وارد عمل شده و متخلف را جریمه خواهد کرد.

 تفاوت کمیسیون ماده 99 و کمیسیون ماده 100 شهرداری چیست؟

کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری صالح به رسیدگی درخصوص تخلفات خارج و داخل محدوده طرح جامع شهری و محدوده تعیین شده مبنی بر به تخلفات برخلاف ضوابط شهرسازی یا ساخت و ساز بدون اخذ پروانه یا خلاف آن، اضافه سازی، تغییر کاربری بنا و … می باشد، در حالیکه کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری، به موارد مذکور در محدوده شهری رسیدگی می نماید.

 

ترکیب اعضای کمیسیون ماده 99 شهرداری

اعضای کمیسیون ماده 99 شهرداری مرکب از نمایندگان وزارت کشور،  قوه قضاییه  و  وزارت مسکن و شهرسازی است که در استانداری ها تشکیل می شود.

وظایف کمیسیون ماده 99 شهرداری

شهرداری‌ ها مکلفند در مورد حریم شهر اقدامات زیر را انجام دهند :

1ـ تعیین حدود حریم و تهیه نقشه جامع شهرسازی با توجه به توسعه احتمالی شهر

2ـ تهیه مقررات برای کلیه اقدامات عمرانی از قبیل قطعه‌‌بندی و تفکیک اراضی‌، خیابان‌‌کشی‌، ایجاد باغ و ساختمان‌، ایجاد کارگاه و کارخانه و همچنین تهیه مقررات مربوط به حفظ بهداشت‌ عمومی مخصوص به حریم شهر با توجه به نقشه عمرانی شهر.

کمیسیون ماده 99 حسب مورد و با توجه به طرح جامع ( چنانچه طرح جامع به تصویب نرسیده باشد با رعایت ماده 4 آیین‌نامه احداث بنا در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها مصوب 1355 ) نسبت به صدور رأی قلع بنا یا جریمه معادل پنجاه درصد تا هفتاد درصد قیمت روز اعیانی تکمیل شده اقدام خواهد نمود. مراجع ذیربط موظفند برای ساختمان هایی که طبق مقررات این قانون و نظر کمیسیون برای آن‌ها جریمه تعیین و پرداخت گردیده در صورت درخواست صاحبان آن‌‌‌‌‌ها برابر مقررات گواهی پایان کار صادر نمایند.

 

نحوه رسیدگی کمیسیون ماده 99 شهرداری

صدور پروانه برای ساختمان‌ هایی که در محدوده قانونی روستا ساخته می‌ شوند با رعایت مقررات مندرج در آیین‌نامه مربوط به استفاده از اراضی، احداث بنا و تأسیسات در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها، موضوع تصویب نامه شماره 4940 مورخ ٢٢/2/1355 و سایر مقررات از وظایف بخشداری است.

در عین حال تشکیل پرونده و ارجاع به بخشداری برای صدور مجوز از وظایف دهیاری است. با اعلام و درخواست سازمان‌ های ذیربط دولتی یا فرمانداران و بخشداران، استاندار دستور توقف عملیات ساختمانی غیر مجاز را به ضابطان دادگستری صادر خواهد کرد. اما در مورد برخورد با تخلفات ساختمانی که در آن عملیات ساختمانی بدون مجوز، منجر به احداث بنا شده و پایان یافته است، هیأت پنج نفره‌ای اشاره شده که تبصره 2 ماده 99 قانون شهرداری مصوب و الحاقی ١/12/1٣٧٢ ترکیب هیأت مذکور را به 3 نفر تغییر داده است. ملاک عمل بخشداری و دهیاری در برخورد با تخلفات ساختمانی زمان حاضر هیأت موضوع تبصره 2 ماده 99 قانون شهرداری است.

بدیهی است در این گونه موارد چون رأی کمیسیون مستند به قانون مصوب مجلس است، ضابطان دادگستری مکلف به همکاری و صدور دستورات قضایی لازم برای اجرای آرای کمیسیون هستند. دهیاری ها مکلفند در برخورد با ساخت و ساز‌های غیر مجاز از طریق بخشداری ذیربط موارد تخلف از اصول حاکم بر ساخت و ساز و عدم رعایت سرانه و کاربری‌های مشخص شده، مطابق طرح هادی روستایی را فوراً به اطلاع کمیسیون مستقر در استانداری برسانند.

آراء صادره از کمیسیون ماده ۹۹ شهرداری، تنها ظرف مهلت ۳ ماه از تاریخ ابلاغ، قابل اعتراض و طرح شکایت در دیوان عدالت اداری می‌باشد.

آرائی که شعبه بدوی دیوان عدالت اداری صادر می‌ کنند نیز ظرف مهلت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌ باشد که در این مرحله نیز می‌ بایست دادخواست تجدیدنظر در این خصوص تنظیم گردد. در صورت نقض رأی توسط دیوان عدالت اداری موضوع مجدداً به کمیسیون ماده ۹۹ ارجاع داده خواهد شد که با توجه به رأی دیوان عدالت اداری اقدام به صدور رأی نمایند.

اعتراض به آراء کمیسیون مادۀ 99 قانون شهرداری

یکی از وجوه تمایز کمیسیون مادۀ 99 قانون شهرداری در مقایسه با سایر کمیسیون ها، آن است که این کمیسیون مرجع تحدیدنظر داخلی نداشته و آراء آن قطعی به حساب می آید. در نتیجه از آراء این کمیسیون می توان تنها در دیوان عدالت اداری شکایت کرد. در نتیجه فرد معترض می تواند ظرف سه ماه از صدور رأی کمیسیون، نسبت به طرح دعوا در دیوان عدالت اداری اقدام نماید.

رأی شعبۀ بدوی دیوان عدالت در این خصوص قابلیت اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان را نیز دارد و خواهان می تواند ظرف 20 روز، به رأی صادر از شعب بدوی اعتراض نماید.

در صورتی که رای صادره از کمیسیون ماده 99 پرداخت جریمه از سوی مالک باشد، اخذ پایان کار ملک به چه صورت خواهد بود؟

در صورتیکه رای صادره از کمیسیون ماده 99 لزوم اخذ جریمه را بیان نموده باشد، با پرداخت جریمه تعیین شده توسط مالک و در صورت درخواست پایان کار از سمت وی، مراجع در صورت احراز صحت پرداخت موظفند نسبت به صدور پایان کار اقدام نمایند؛ لکن در صورتیکه مالک اقدام به پرداخت جریمه تعیینی نکرده و درخواست پایان کار داشته باشد، طبق مصوبه کمیسیون ماده 99 امکان صدور پایان کار فراهم نخواهد شد.

 

ضمانت اجرای نظر دیوان عدالت اداری

بر اساس قانون دیوان عدالت اداری، کمیسیون های شبه قضائی مکلفند در تصمیمات خود، نظر دیوان عدالت اداری را بدون مطابعت کرده و بر اساس آن، در احکام صادرۀ خود تجدیدنظر کنند. بنابراین در خصوص کمیسیون مادۀ 99 نیز در صورتی که دیوان عدالت اداری نسبت به نقض رأی اقدام کند، پروندۀ به کمیسیون برگشت داده می شود تا بر اساس رأی دیوان مجدداً تصمیم گیری شود.

عوارض و درآمدهای ناشی از حریم استحفاظی شهرها توسط شهرداری به چه نحو هزینه می گردد؟

طبق تبصره سه ماده 99 قانون شهرداری، شهرداری‌های مکلف هستند حداقل هشتاد درصد از عوارض و درآمدهایی را که از حریم استحفاظی شهرها کسب می‌نمایند با نظارت فرمانداری و بخشداری مربوطه در جهت عمران و آبادانی روستاها و شهرک‌های واقع در حریم خصوصا در جهت راه‌سازی، آموزش و پرورش، بهداشت، تامین آب آشامیدنی و کشاورزی هزینه نمایند.

نکات:

• نقاطی که در اجرای این قانون از حریم شهرداری های مذکور جدا می‌ شوند در صورتیکه در محدوده قانونی و استحفاظی شهر دیگری قرار گیرند عوارض متعلقه کماکان توسط شهرداری مربوط‌ دریافت خواهد شد. و در غیر این صورت توسط بخشداری مربوط اخذ و به حساب خزانه واریز می‌ گردد.
• همه ساله لااقل معادل 80% وجوه واریزی مذکور در بودجه سالانه کل کشور برای فعالیت‌ های‌ عمرانی موضوع تبصره 3 این قانون منظور خواهد شد.
•  رای صادره از کمیسیون ماده 99 در صورتیکه سازه ها در خارج از محدوده تعیین شده ی شهر  و دارای طرح جامع باشند، تخریب کامل بنا خواهد بود. رای تخریب سازه با حضور نمایده دادستان، دهیار، شورا و نماینده بخشدار وشخصی از نیروهای کلانتری، اجرا می شود.
• کمیسیون ماده 99 در صورتیکه ساخت و سازهای غیرمجاز در محلی باشد که دارای طرح جامع شهری نیست، مبادرت به صدور رای اخذ جریمه به میزان 50 تا 70 درصد ارزش بنا می نماید.
• تفاوت دو کمیسیون 99 و 100 شهرداری این موضوع است که کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری صالح به رسیدگی درخصوص تخلفات خارج و داخل محدوده طرح جامع شهری و محدوده تعیین شده مبنی بر تخلفات برخلاف ضوابط شهرسازی یا ساخت و ساز بدون اخذ پروانه یا خلاف آن، اضافه سازی، تغییر کاربری بنا و … می باشد، در حالیکه کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری، به موارد مذکور در محدوده شهری رسیدگی می نماید.
• در صورت اعتراض به آراء صادره از کمیسیون ماده 99، مرحله تجدید نظر توسط همین کمیسیون شکل نگرفته وشاکی باید طی مهلت سه ماهه اقدام به طرح اعتراض خود در دیوان عدالت اداری نمایند.
•  رای صادره از شعب بدوی دیوان ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ رای بدوی، قابل اعتراض در شعب تجدید نظر بوده و در صورت نقض رای شعب بدوی، موضوع جهت رسیدگی مجددا به کمیسیون ماده 99 ارجاع می گردد.

مستندات

• ماده 99 قانون شهرداری
• اساسنامه، تشکیلات و سازمان دهیاری ها مصوب 1380 هیأت وزیران

سخن پایانی

طرح دعاوی در مورد ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم شهرها مربوط به کمیسیون ماده 99 شهرداری، نیازمند داشتن وکیلی است که تسلط کاملی به قوانین ساخت و ساز و احداث بنا دارد. گروه وکلای «وکیل عدلیه» با داشتن تیمی زبده از وکلای متخصص دعاوی مرتبط با شهرداری ها، آمادگی آن را دارد که با ترسیم کوتاهترین و کم هزینه ترین راه ممکن، شهروندان عزیز را در احقاق حقوق خود در دعاوی مرتبط با کمیسیون مادۀ 99، یاری رساند.